εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 16/6/2023

Ως θετικά αξιολογούνται τα πρώτα μηνύματα από την Τουρκία μετά την επανεκλογή Ερντογάν. Σύμφωνα με αυτή την ερμηνεία των γεγονότων, οι δημόσιες τοποθετήσεις του Τoύρκου προέδρου θεωρήθηκαν σχετικά προσεκτικές. Υπήρξαν επαφές ανάμεσα στα δυο υπουργεία Εξωτερικών, διευθέτηση ζητημάτων στον Εβρο, ενώ το τελευταίο διάστημα δεν καταγράφηκαν κορυφαίες εντάσεις. Ακόμη και για το ζήτημα της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη η τουρκική πλευρά επισήμως σιγεί, παρότι οι εγχώριες κυρίαρχες δυνάμεις χειρίστηκαν με μάλλον επικίνδυνο τρόπο το ζήτημα.

Ωστόσο, αυτή η ερμηνεία των εξελίξεων παραγνωρίζει βασικά στοιχεία. Ο Ερντογάν επέδειξε ήδη την αδιαλλαξία του με την επίσκεψη στα κατεχόμενα της Κύπρου και με τη δήλωσή του ότι δεν μπορούν να ξεκινήσουν συνομιλίες αν δεν αναγνωριστεί το ψευδοκράτος. Παρότι το κυπριακό έχει την αυτοτέλειά του, δεν παύει αντικειμενικά να συνδέεται με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Επαναβεβαιώθηκε επομένως η ουσία της εξωτερικής πολιτικής του τουρκικού κατεστημένου.

Υπήρξαν και άλλες τροχιοδεικτικές βολές από την πλευρά της τουρκικής ηγεσίας. Σημειώθηκαν τελευταία ποικίλες αναφορές στο γνωστό αίτημα της αποστρατικοποίησης των νησιών του Αιγαίου. Σε αυτό προστέθηκε η πρόσφατη δήλωση Ερντογάν για το εξοπλιστικό πρόγραμμα της Ελλάδας το οποίο, όπως είπε, θα θέσει στη συνάντησή του με τον Έλληνα πρωθυπουργό στην προσεχή σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ. Συνεχίζονται επίσης οι αναφορές στην αμερικανική βάση στην Αλεξανδρούπολη η οποία δήθεν απειλεί την Τουρκία. Αναδεικνύεται έτσι για μια ακόμη φορά ο διπλός κίνδυνος που πηγάζει από τις βάσεις: ενώ προφανώς δεν έχουν σχέση με την άμυνα της χώρας, την εμπλέκουν και την εκθέτουν στον πόλεμο του ΝΑΤΟ ενάντια στη Ρωσία και παράλληλα δίνουν πρόσχημα στην προπαγάνδα της Άγκυρας.

Όμως, τα κλειδιά των ελληνοτουρκικών σχέσεων δεν τα κρατά στα χέρια της ούτε η ελληνική κυβέρνηση που θα αναδειχθεί από τις εκλογές ούτε η κυβέρνηση Ερντογάν, παρότι η τελευταία έχει μεγαλύτερα περιθώρια διαπραγμάτευσης και ευελιξίας σε σχέση με την Ελλάδα. Τα κλειδιά δεν τα έχει ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία εμφανίζεται στριμωγμένη και αμήχανη σε όλα τα επίπεδα.

Τα κλειδιά κρατούν στα χέρια τους οι ΗΠΑ. Στο πλαίσιο της προσπάθειάς τους να ενισχύσουν την πίεση στη Ρωσία και στην Κίνα για να μην χάσουν την παγκόσμια κυριαρχία, οι ΗΠΑ θα καταβάλλουν κάθε προσπάθεια για να κρατήσουν την Τουρκία στην αγκαλιά του ΝΑΤΟ. Γι’ αυτό θα ικανοποιήσουν πολλές από τις επιδιώξεις της. Ενδεικτική είναι η ενίσχυση της τουρκικής στρατιωτικής παρουσίας στο Κόσοβο, στο πλαίσιο των εκεί νατοϊκών δυνάμεων.

Με τον ίδιο στόχο, οι ΗΠΑ ξεκινούν από την καλλιέργεια θετικού κλίματος ανάμεσα στις κυβερνήσεις Ελλάδας – Τουρκίας και θα προχωρήσουν ενορχηστρώνοντας διευθετήσεις σε βάρος των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, όπως αυτά ορίζονται από το δίκαιο της θάλασσας. Ας μην έχουμε αυταπάτες. Το ερώτημα είναι αν η Ελλάδα θα συνεχίσει να είναι “προβλέψιμη και δεδομένη”.