εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 26/8/2021

Όσα συμβαίνουν στο Αφγανιστάν έρχονται να υπογραμμίσουν ότι διανύουμε μια επικίνδυνη ιστορική περίοδο. Η παγκόσμια κρίση εντείνει τις ανακατατάξεις και τις διενέξεις ιδίως ανάμεσα στις μεγάλες δυνάμεις. Οι ΗΠΑ προσπαθούν απεγνωσμένα να διατηρήσουν την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία, η οποία απειλείται από την γοργή άνοδο της οικονομικής ισχύος της Κίνας. Στο πλαίσιο αυτό δεκάδες πόλεμοι και εντάσεις αναδύθηκαν την τελευταία εικοσαετία και ιδίως δεκαετία. Ένα από τα καυτά σημεία είναι το Αφγανιστάν, στην καρδιά της Ευρασίας. Όπως σημείωνε ο Μπρζεζίνσκι το 1994, όποιος ελέγχει την περιοχή αυτή και τον ορυκτό της πλούτο, θα έχει για τα επόμενα 50 χρόνια την παγκόσμια κυριαρχία.

Δίπλα στις μεγάλες δυνάμεις, σε δεύτερο ρόλο, προσπαθούν να συμμετέχουν και οι περιφερειακές. Μια από αυτές είναι το αντιδραστικό καθεστώς Ερντογάν, που με την επιδίωξή του να εμπλακεί στο Αφγανιστάν θέλει ουσιαστικά να στείλει μήνυμα στην Κίνα και για λογαριασμό των ΗΠΑ. Το Αφγανιστάν συνορεύει με την κινεζική επαρχία των μουσουλμάνων Ουιγούρων των οποίων τις όποιες αποσχιστικές τάσεις ενισχύει η Δύση.

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, το ύψιστο αγαθό που πρέπει να διασφαλιστεί για τον ελληνικό, και όχι μόνο, λαό είναι η ειρήνη. Δεν υπήρχε κανένας λόγος να εμπλακεί η χώρα μας στρατιωτικά στο Αφγανιστάν και να κινδυνεύσουν Έλληνες για αλλότρια μεγάλα συμφέροντα.

Το πραγματικό συμφέρον του ελληνικού λαού και της εθνικής κυριαρχίας μπορεί να υπηρετηθεί από μια εξωτερική πολιτική αρχών. Αυτή θα πρέπει να βασίζεται στους εξής άξονες, που αποτελούν τη θεμέλιο λογική του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ και γενικότερα του διεθνούς δικαίου:

Πρώτο, η ειρήνη είναι το ύψιστο αγαθό. Καμιά στρατιωτική σύγκρουση, καμιά επέμβαση στα εσωτερικά άλλων κρατών δεν μπορεί να είναι αποδεκτή. Το ζήτημα της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της απαλλαγής από κάθε είδους δεσποτισμό, της εξάλειψης της φτώχειας και της κοινωνικής αδικίας, της κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης είναι αυστηρά υπόθεση κάθε λαού. Ο λαός του Αφγανιστάν πρέπει να αφεθεί ελεύθερος να βρει το δρόμο του. Οι συνεχείς παρεμβάσεις οδήγησαν από τη μια τραγωδία στην άλλη. Η Ελλάδα δεν πρέπει να έχει καμιά περαιτέρω εμπλοκή ούτε εκεί ούτε οπουδήποτε αλλού στον πλανήτη. Οι διάφορες ΝΑΤΟϊκές και ευρωενωσιακές επιχειρήσεις οδηγούν μόνο στην αποσταθεροποίηση και στη δυστυχία.

Δεύτερο, μόνο η φιλία, η συνεργασία, η αλληλεγγύη και η αλληλοβοήθεια μεταξύ των λαών μπορούν να δώσουν απαντήσεις στα σύνθετα προβλήματα της εποχής μας. Και οι λαοί, είναι φανερό αυτό, δεν ταυτίζονται πάντα με τις κυβερνήσεις.

Υποενότητα αυτού είναι το προσφυγικό. Οι πρόσφυγες πρέπει να αντιμετωπιστούν με βάση τις ανθρωπιστικές αρχές του διεθνούς δικαίου, τόσο από την Ελλάδα όσο και από τις άλλες χώρες της ΕΕ. Είναι συνυπεύθυνες για το δράμα τους και πρέπει να υποχρεωθούν με κάθε τρόπο να αναλάβουν τουλάχιστον ό,τι τους αναλογεί. Ο σεβασμός και η προστασία των ανθρώπων είναι μη διαπραγμάτευσιμες αξίες.

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 23/8/2021

Οι ΗΠΑ αποχώρησαν από το Αφγανιστάν γιατί ουσιαστικά η πολιτική τους ηττήθηκε. Επιβεβαιώθηκε η εύστοχη παρατήρηση του Graham Allison ότι από τους πέντε μεγάλους πολέμους που διεξήγαγαν οι ΗΠΑ μετά το 1945 (Κορέα, Βιετνάμ, Ιράκ 1991, Αφγανιστάν και ξανά Ιράκ) κέρδισαν μόνο έναν (Ιράκ 1991). Στους υπόλοιπους ηττήθηκαν καθαρά (Βιετνάμ), ήρθαν ισοπαλία (Κορέα) ή αναγκάστηκαν κατά βάση να αποχωρήσουν. Πρόκειται για ενδείξεις της φθίνουσας ισχύος των ΗΠΑ, μαζί με την υποχώρηση της οικονομικής τους δύναμης και την άνοδο της Κίνας.

Από τις εξελίξεις οι ΗΠΑ βγαίνουν σχετικά αποδυναμωμένες. Αλλά το ευρύτερο σχέδιο για διατήρηση της παντοκρατορίας τους και για περικύκλωση της Κίνας (ιδίως από την πλευρά του Ειρηνικού) δεν αλλάζει. Οι Ταλιμπάν εξάλλου θα αναγκαστούν να κρατήσουν γεωπολιτικές ισορροπίες και δεν αποκλείεται να τα βρουν με τις ΗΠΑ.

Το λογαριασμό θα πληρώσει πάλι ο λαός του Αφγανιστάν που υποφέρει επί δεκαετίες είτε από το ανατραπέν αμερικανόδουλο, διεφθαρμένο, βαθιά αντιλαϊκό καθεστώς των Καρζάι – Γάνι είτε από το σκοταδιστικό, ακραία αντιδημοκρατικό και αντιλαϊκό καθεστώς των Ταλιμπάν. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους, πρώτα βοηθώντας τους Ταλιμπάν στις δεκαετίες του 80 και 90 και στη συνέχεια το καθεστώς των Καρζάι και Γάνι φρόντισαν να εξαλείψουν τις επαναστατικές και προοδευτικές εστίες, που είχαν ανθίσει, με τις αντιφάσεις, τα όρια, τα αδιέξοδα και τα προβλήματά τους, στη δεκαετία του 70 και 80.

Υπάρχουν όμως και εγχώριες ευθύνες. Γιατί οι ελληνικές κυβερνήσεις της τελευταίας 20ετίας συνυπέγραψαν την πολιτική του ΝΑΤΟ και της ΕΕ για επέμβαση στο Αφγανιστάν. Γιατί τα ελληνικά στρατεύματα ήταν παρόντα εκεί. Γιατί έβαλαν το λιθαράκι τους να ανδρωθούν οι Ταλιμπάν, στη συνέχεια να επιβληθούν με τα αμερικανοΝΑΤΟϊκά όπλα οι διεφθαρμένες κυβερνήσεις Καρζάι – Γάνι και γιατί δόθηκε έτσι η ευκαιρία στους Ταλιμπάν να εμφανιστούν ως δήθεν εθνικοαπελευθερωτική δύναμη.

Έχουν ευθύνη γιατί επέτρεψαν την επέμβαση στο Αφγανιστάν το 2001 στο όνομα δήθεν των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της καταπολέμησης της τρομοκρατίας. Η επέμβαση ήταν μια ακόμη ξεκάθαρη, ωμή, κυνική παραβίαση του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ. Και πώς αλήθεια, μπορούν οι ελληνικές κυβερνήσεις με αξιοπιστία να επικαλούνται (ορθώς πράττοντας) το διεθνές δίκαιο στα ζητήματα που αφορούν την Ελλάδα τη στιγμή που έχουν συνδράμει στην παραβίασή του;

Έχουν επίσης ευθύνη γιατί σε συνεργασία με την ΕΕ, κατά παραβίαση του διεθνούς δικαίου, οι δύστυχοι Αφγανοί πρόσφυγες θα απωθηθούν και πάλι, θα διωχθούν, θα αφεθούν να βρουν τραγικό θάνατο, θα κλειστούν σε άθλιους χώρους, όπου άνθρωπος δεν μπορεί να επιβιώσει αξιοπρεπώς, θα κατηγορηθούν συλλήβδην ως τρομοκράτες.

Για αυτό το διαχρονικό έγκλημα σε βάρος του αφγανικού λαού επομένως οι ευθύνες είναι συγκεκριμένες. Ίσως έχει έρθει η ώρα του απολογισμού.

συνέντευξη στον Κυριάκο Λοϊζου, εφημ. Χαραυγή, 22/8/2021

1. Οι ΗΠΑ αποχώρησαν από το Αφγανιστάν γιατί ουσιαστικά η πολιτική τους ηττήθηκε. H αποχώρησή τους εξελίχθηκε μάλιστα σε φιάσκο των ΗΠΑ καθώς η κατάληψη της χώρας από τους Ταλιμπάν υπήρξε ταχύτατη. Μετά από 20 χρόνια πολεμικής προσπάθειας οι ΗΠΑ αποχώρησαν καθώς το στρατιωτικό, οικονομικό και πολιτικό κόστος της παραμονής τους εκεί είναι μεγαλύτερο από την αναζήτηση άλλων λύσεων ώστε να διατηρήσουν κάποια επιρροή στην περιοχή. Συγκεκριμένα η παραμονή τους κινδύνευε να οδηγηθεί σε πλήρη και εμφανή στρατιωτική ήττα με ό,τι θα σήμαινε αυτό για το γόητρο της υπερδύναμης. Θα αποτελούσε επιπλέον μια οικονομική αιμορραγία σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, κάμψης των ρυθμών ανάπτυξης και έντονων κοινωνικών προβλημάτων στο εσωτερικό των ΗΠΑ που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Θα σήμαινε επίσης αυξανόμενη δυσαρέσκεια από την κοινή γνώμη των ΗΠΑ για τις συνεχιζόμενες ανθρώπινες απώλειες.

Έτσι, οι ΗΠΑ προσπαθούν να αποτινάξουν αυτά τα βάρη και να επιχειρήσουν με άλλα μέσα να παραμείνουν ενεργές στην περιοχή (ενισχύοντας την παρουσία τους στον Ειρηνικό). Μην ξεχνάμε ότι ακόμη και στην περίπτωση του Βιετνάμ, όπου υπήρχε ιδεολογικό χάος ανάμεσα στις ΗΠΑ και στους αντιπάλους τους, οι αμερικανοί διαπραγματεύονταν με την βιετναμέζικη επαναστατική ηγεσία (εν μέσω πολέμου και άγριων βομβαρδισμών του Βιετνάμ) τόσο για την αποχώρησή τους όσο και για μεταπολεμική οικονομική συνεργασία με το επαναστατικό καθεστώς του Βιετνάμ.

2. Μετά το β΄ παγκόσμιο πόλεμο οι ΗΠΑ καθοδήγησαν εκατοντάδες πετυχημένα πραξικοπήματα σε δεκάδες χώρες του κόσμου, βομβάρδισαν, πραγματοποίησαν επεμβάσεις. Ωστόσο, όπως παρατηρεί εύστοχα ο Graham Allison, από τους πέντε μεγάλους πολέμους που διεξήγαγαν οι ΗΠΑ μετά το 1945 (Κορέα, Βιετνάμ, Ιράκ 1991, Αφγανιστάν και ξανά Ιράκ) κέρδισαν μόνο έναν (Ιράκ 1991). Στους υπόλοιπους ηττήθηκαν καθαρά (Βιετνάμ), ήρθαν ισοπαλία (Κορέα) ή αναγκάστηκαν κατά βάση να αποχωρήσουν. Πρόκειται για ενδείξεις της φθίνουσας ισχύος των ΗΠΑ, μαζί με την υποχώρηση της οικονομικής τους δύναμης και την άνοδο της Κίνας.

Από τις εξελίξεις βγαίνουν οι ΗΠΑ σχετικά αποδυναμωμένες και αντίστοιχα σχετικά κερδισμένες η Κίνα και η Ρωσία. Αλλά το ευρύτερο σχέδιο για διατήρηση της παντοκρατορίας των ΗΠΑ δεν αλλάζει. Όπως δεν αλλάζει και το σχέδιο για περικύκλωση (οικονομική, πολιτική, στρατιωτική) του βασικού ανταγωνιστή τους, της Κίνας δηλαδή και της συμμάχου της Ρωσίας. Το Αφγανιστάν βρίσκεται στο υπογάστριο της Ρωσίας και γειτονεύει με τους μουσουλμάνους Ουιγούρους της Κίνας.

Οι Ταλιμπάν θα αναγκαστούν, από τα πράγματα, να κρατήσουν ισορροπίες καθώς άλλο πράγμα η αντίσταση στο αμερικανόδουλο, βαθιά διεφθαρμένο καθεστώς που ανατράπηκε, άλλο η διαχείριση των οξύτατων, βαθιών κοινωνικών πληγών και προβλημάτων, άλλο η διατήρηση των γεωπολιτικών ισορροπιών. Καθόλου δεν αποκλείεται να τα βρει η κυβέρνηση των Ταλιμπάν με τις ΗΠΑ, εν μέρει τουλάχιστον, γιατί πρέπει να διατηρήσει γέφυρες με την Κίνα και τη Ρωσία, πράγμα που το έχει ήδη κάνει.

3. Το μέγα πρόβλημα είναι ότι ο λαός του Αφγανιστάν υποφέρει επί δεκαετίες είτε από το προηγούμενο αμερικανόδουλο, διεφθαρμένο, βαθιά αντιλαϊκό καθεστώς είτε από το σκοταδιστικό, ακραία αντιδημοκρατικό και αντιλαϊκό καθεστώς των Ταλιμπάν. Οι ΗΠΑ, πρώτα βοηθώντας τους Ταλιμπάν στις δεκαετίες του 80 και 90 και στη συνέχεια το καθεστώς των Καρζάι και Γάνι φρόντισαν να εξαλείψουν τις επαναστατικές και προοδευτικές εστίες, που είχαν ανθίσει, με τις αντιφάσεις, τα όρια, τα αδιέξοδα και τα προβλήματά τους, στη δεκαετία του 70 και 80.

Για αυτό το διαχρονικό έγκλημα σε βάρος του αφγανικού λαού έχουν ευθύνες το ΝΑΤΟ, η ΕΕ και οι ελληνικές κυβερνήσεις που συμμετείχαν σε όλους αυτούς τους τυχοδιωκτισμούς. Είναι εύγλωττες και οι τωρινές χλιαρές και υποκριτικές ανακοινώσεις του ΝΑΤΟ και της ΕΕ αλλά και η αναλγησία της τελευταίας που αρνείται να υποδεχθεί ως πολιτικούς πρόσφυγες του καταδιωκόμενους Αφγανούς.

Από την άλλη, αυτή τη στιγμή οι Ταλιμπάν μπορεί να φαντάζουν σε ένα μέρος του πληθυσμού ως φορείς υπεράσπισης της εθνικής κυριαρχίας με τις ιδιαιτερότητες που τη συνοδεύουν στις κοινωνικο-οικονομικές και πολιτικές συνθήκες του Αφγανιστάν. Όταν όμως θα έρθουν αντιμέτωποι με τις κοινωνικές ανισότητες και την ανάγκη διαχείρισης των κοινωνικο-οικονομικών προβλημάτων, τα πράγματα δεν θα είναι τόσο εύκολα γι’ αυτούς. Οι επαναστατικές και προοδευτικές εστίες θα τείνουν να αναγεννηθούν. Οι αγρότες, οι μκροέμποροι, οι γυναίκες, οι νέοι θα βγουν σιγά σιγά από το λήθαργο υπό το βάρος των προβλημάτων. Εξάλλου, η όποια, υποτυπώδης τεχνολογική ανάπτυξη στο μέλλον θα τείνει να γεννά τις κοινωνικές δυνάμεις της προοδευτικής αντίστασης που ήδη υπάρχουν εδώ κι εκεί διάχυτες.

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 5/8/2021

Η αντιδραστική ηγεσία της Τουρκίας δείχνει, για μια ακόμη φορά, να περιφρονεί τη διεθνή νομιμότητα. Συνεχίζει την πολιτική της έντασης, εκφράζεται απαξιωτικά για τις πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Δείχνει να αψηφά τις όποιες φραστικές επικρίσεις της πολιτικής της εκπορεύονται από τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Προχωρά με σταθερά βήματα στη λογική των τετελεσμένων, της νομιμοποίησης της κατοχής στην Κύπρο, της προβολής των αντίθετων στο διεθνές δίκαιο αξιώσεών της σε βάρος της Ελλάδας.

Είναι τόσο ισχυρός ο Ερντογάν ώστε να μην υπολογίζει τον ΟΗΕ; Ή μήπως ο ΟΗΕ είναι τόσο αντίσχυρος που είναι αναμενόμενο να τον αψηφά η τουρκική ηγεσία; Τίποτε από τα δύο. Απλούστατα γνωρίζει πολύ καλά ότι στην πραγματικότητα έχει εξασφαλισμένη την ανοχή του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.

Γνωρίζει επίσης ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν θα τολμήσει να αναζητήσει λύσεις εκτός αυτού του πλαισίου. Άρα είναι προβλέψιμη και δεδομένη. Τόσο δεδομένη που δεν δίστασε να συνυπογράψει με τις ΗΠΑ και διάφορες ακροδεξιές κυβερνήσεις (Κολομβίας, Ουκρανίας, Πολωνίας κά) κείμενο με το οποίο παρενέβαινε ωμά (και σε αντίθεση με τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ) στα εσωτερικά της Κουβανικής Δημοκρατίας. Επομένως, ο Ερντογάν μπορεί να συνεχίσει ανενόχλητος την υλοποίηση της πολιτικής του. Γιατί να φοβηθεί ότι θα αναγκαστεί να σεβαστεί τη διεθνή νομιμότητα όταν οι ΗΠΑ και η Ελλάδα επίσης την καταπατούν;

Βρισκόμαστε άρα σε αδιέξοδο; Υπάρχει αχίλλειος πτέρνα στην πολιτική Ερντογάν; Ποια είναι αυτή; Πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί; Ο αρχαίος Κινέζος στρατιωτικός και φιλόσοφος Σουν Τσου ξεκινούσε το έργο του Η τέχνη του πολέμου με την επισήμανση: “Η χρηστή πολιτική ηγεσία είναι αυτή που κάνει το λαό να βρίσκεται σε αρμονία με τον ηγεμόνα του”. Θεωρούσε αυτή την προϋπόθεση από τις πλέον θεμελιώδεις και πρωταρχικές για μια επιτυχημένη διεξαγωγή του πολέμου.

Εκεί ακριβώς εντοπίζεται το αδύναμο σημείο της αντιδημοκρατικής τουρκικής ηγεσίας. Η περιφρόνηση των στοιχειωδών συμφερόντων και αναγκών του τουρκικού λαού, η καταδυνάστευσή του είναι μια ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του καθεστώτος. Είναι θέμα χρόνου να εκδηλωθεί η λαϊκή δυσαρέσκεια που συμπιέζεται διαρκώς με κατασταλτικά μέτρα. Ακριβώς γι’ αυτό έχει σημασία να καλλιεργηθούν σχέσεις φιλίας, αλληλεγγύης με το λαό της Τουρκίας και με τους Τουρκοκύπριους. Έχει σημασία να δημιουργηθούν και να αναπτυχθούν σχέσεις ανάμεσα στα συνδικάτα, στα φιλειρηνικά κινήματα, στις επιστημονικές ενώσεις, στις ενώσεις των καλλιτεχνών, γενικότερα ανάμεσα στα διάφορα κινήματα. Αυτό φοβούνται όσο τίποτε άλλο τόσο ο Ερντογάν όσο και η μαριονέτα του ο Τατάρ.

Ας σκεφτούμε αντισυμβατικά, “out of the box». Γιατί με τις μέχρι τώρα παραλλαγές της κυρίαρχης πολιτικής του ΝΑΤΟϊκού πλαισίου, την οποία υπηρέτησαν όλες οι κυβερνήσεις, δεν είδαμε τίποτα καλό.