εφημ. Documento, 18/12/2022

Τα πέτρινα χρόνια της εκτέλεσης των Μπελογιάννη, Μπάτση, Αργυριάδη, Καλούμενου παρακολουθεί το ιστορικό μυθιστόρημα του αγαπημένου συναδέλφου Ξενοφώντα Κοντιάδη, καθηγητή Συνταγματικού δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Το κάνει αυτό με τρόπο και γραφή λιτή, κινηματογραφική σχεδόν, σαν πολιτικό νουάρ. Αποδίδει τους τραγικούς καιρούς και τις αντιφάσεις της εποχής. Παράλληλα, στέκεται με προσοχή απέναντι στα πρόσωπα και στα γεγονότα. Το μυθιστόρημα είναι καρπός εξαντλητικής ιστορικής μελέτης και η μυθοπλασία είναι δευτερεύον στοιχείο του βιβλίου. Προκύπτει πειστικά από τα ιστορικά γεγονότα και τους πρωταγωνιστές τους. Η συγκίνηση προκύπτει αβίαστα, αναπόφευκτα, χωρίς να την εκβιάζει ή εκμαιεύει ο συγγραφέας,

Υπάρχουν, φυσικά, σημεία, όπου ο Κοντιάδης αφήνει να διαφανούν σε κάποιες στιγμές οι αποχρώσεις της δικής του προσέγγισης. Αυτό γίνεται όμως με σεβασμό στους ανθρώπους και στη γενιά που αγωνίστηκε με πάθος και ανιδιοτέλεια πρώτα ενάντια στη γερμανική κατοχή και στη συνέχεια ενάντια στο μισαλλόδοξο, τυραννικό, ξενοκρατούμενο κράτος της δοσιλογικής ολιγαρχίας.

Διαβάζοντας το βιβλίο ξαναζεί κανείς την τραγωδία και το μεγαλείο, τις τεράστιες δυσκολίες και τις αναπόφευκτες αντιφάσεις του αγώνα για την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση. Διακρίνει το μένος, την αγριότητα, τη δολιότητα, τη μικροψυχία και την απανθρωπιά των αρχόντων της καθεστηκυίας τάξης.

Αντικρίζει επίσης ο αναγνώστης τις ευαίσθητες, προσωπικές, ανθρώπινες πλευρές των πρωταγωνιστών της ιστορίας. Γιατί όλοι, ανεξάρτητα αν κάποιοι μπορεί να λύγισαν για ένα διάστημα (τι πιο ανθρώπινο άλλωστε), στάθηκαν όρθιοι μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα. Το έπραξαν για όλους εμάς σήμερα. Για την αξιοπρέπεια του ανθρώπου και την απελευθέρωση του λαού από τη φτώχεια, την εκμετάλλευση, τη φυσική ή πνευματική υποδούλωση.

Ιδιαίτερα στέκεται ο Κοντιάδης στην περίπτωση του Δημήτρη Μπάτση, του αστού διανούμενου που στρατεύτηκε στο ΚΚΕ και έγραψε το εξαιρετικά επίκαιρο βιβλίο Η βαριά βιομηχανία στην Ελλάδα. Ξεχωριστό ήταν το μένος της αστικής τάξης σε βάρος του καθώς τον θεώρησε προδότη της τάξης του.

Τα συστατικά της ζωής

Με τον δέοντα σεβασμό στέκεται ο Κοντιάδης απέναντι στον άνθρωπο σύμβολο, στο Νίκο Μπελογιάννη. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Ο Μπελογιάννης, ηγετικό στέλεχος του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, υπήρξε μια από τις πιο ολοκληρωμένες προσωπικότητες του επαναστατικού κινήματος. Θα μπορούσαν να ειπωθούν γι’ αυτόν όσα είπε δεκαπέντε χρόνια αργότερα ο Φιδέλ Κάστρο για τον Τσε: “Αν θέλουμε να περιγράψουμε πώς θα θέλαμε να είναι οι άνθρωποι των μελλοντικών γενιών, πρέπει να πούμε: να είναι σαν τον Τσε!”. “Αν θέλουμε ένα πρότυπο ανθρώπου που δεν ανήκει σε αυτούς τους καιρούς, αλλά στο μέλλον” θα λέγαμε ότι πρέπει να είναι σαν τον Μπελογιάννη.

Ένα μικρό σχετικό δείγμα σταχυολογώ από το βιβλίο του Κοντιάδη, βασισμένο στην ιστορική καταγραφή. “Στα αυτοσχέδια μαθήματα που οργάνωναν μέσα στη φυλακή ο Μπελογιάννης είχε πει μια μέρα στους συγκρατούμενούς του ότι είναι τρία τα συστατικά που πρέπει να έχει η ζωή – το μεγάλο, το ωραίο και το συγκλονιστικό. Το μεγάλο είναι να βρίσκεσαι μέσα στην πάλη για μια καλύτερη ζωή. Όποιος δεν το κάνει αυτό σέρνεται πίσω από τη ζωή. Το ωραίο είναι καθετί που ομορφαίνει τη ζωή – η μουσική, τα λουλούδια, η ποίηση. Το συγκλονιστικό είναι η αγάπη.”

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 7/12/2022

Η πρόθεση του πρωθυπουργού να επισκεφθεί τις περιοχές της μειονότητας στην Αλβανία είναι μια κίνηση σε λαθεμένη κατεύθυνση. Δεν επρόκειτο να προσφέρει τίποτα ουσιαστικό στα όποια προβλήματα της μειονότητας. Γι’ αυτά αρμόδια είναι η κυβέρνηση της γειτονικής χώρας. Αντίθετα, η συμβολική αυτή κίνηση δίνει τροφή σε κάθε είδους εθνικισμούς στην Ελλάδα, στην Αλβανία, στην Τουρκία και αλλού. Επιπλέον, προσφέρει στην Τουρκία τη δικαιολογία για να παρεμβαίνει ακόμη πιο έντονα στα ζητήματα της μειονότητας στη Θράκη.

Ας συνυπολογιστεί ότι η πρόθεση αυτή εκδηλώθηκε σε μια περίοδο σφοδρών αναταραχών και αναδιανομής των σφαιρών επιρροής. Οι διάφοροι εθνικισμοί και τα υπαρκτά ή ανύπαρκτα προβλήματα των μειονοτήτων είναι η κατάλληλη πυρίτιδα που τροφοδοτεί τις αδηφάγες επιδιώξεις των μεγάλων δυνάμεων αλλά και των περιφερειακών.

Η ελληνική εξωτερική πολιτική θα έπρεπε να κινείται στον αντίποδα, προκειμένου να διασφαλίσει την ειρήνη και την ευημερία του λαού. Θα έπρεπε να προασπίζει τις θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου. Μια από αυτέςς είναι η αρχή της μη επέμβασης στα εσωτερικά άλλων κρατών. Σημαίνει ότι η δημοκρατία, τα δικαιώματα κάθε λαού μαζί και των μειονοτήτων είναι υπόθεση αποκλειστικά δική του. Κανένα άλλο κράτος και καμιά ξένη κυβέρνηση δεν δικαιούται να παρεμβαίνει δήθεν για το καλό του. Όπως δεν επιθυμούμε παρέμβαση της Τουρκίας στα εσωτερικά μας έτσι και η Ελλάδα δεν πρέπει να παρεμβαίνει στα εσωτερικά άλλων κρατών.

Μια δεύτερη αρχή είναι το αμετάθετο των συνόρων. Στην εποχή μας η αλλαγή των συνόρων είναι αποκλειστικά επιδίωξη των μεγάλων δυνάμεων και των διάφορων εθνικισμών που υποθάλπονται από αυτές. Κανένα λαϊκό, δημοκρατικό ή μειονοτικό πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί με έξωθεν επέμβαση και πολύ περισσότερο με αλλαγή συνόρων. Το δείχνει η εμπειρία των πολλαπλών παραβιάσεων των αρχών του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ από τις μεγάλες δυνάμεις (διάλυση Γιουγκοσλαβίας, Κόσοβο, Κουβέιτ-Ιράκ, Αφγανιστάν, Ουκρανία κά).

Στο πνεύμα της υπεράσπισης του διεθνούς δικαίου η Ελλάδα θα έπρεπε να λάβει πρωτοβουλίες για μια πολιτική συνεννόησης των Βαλκανικών κρατών. Αυτή οφείλει να βασίζεται στις αρχές της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών, της ουδετερότητας (έξω από στρατιωτικούς συνασπισμούς), της συνεργασίας, του αμετάθετου των συνόρων, της μη επέμβασης στα εσωτερικά των άλλων κρατών, της ανάδειξης των μειονοτήτων σε γέφυρες φιλίας ανάμεσα στους λαούς. Μια τέτοια πρωτοβουλία θα ασκούσε ελκτική δύναμη στους λαούς των Βαλκανίων καθώς και πίεση στις κυβερνήσεις.

Ακόμη παραπέρα θα ήταν αναγκαία μια πρωτοβουλία για την ειρήνη στην Ουκρανία με απεμπλοκή της χώρας μας από τον πόλεμο και με διπλωματικές ενέργειες για τον τερματισμό του με επαναφορά στο status quo ante και μέτρα υπό την αιγίδα του ΟΗΕ για την οικοδόμηση μιας δημοκρατικής, ουδέτερης Ουκρανίας εκτός στρατιωτικών συνασπισμών.

Αλλιώς θα ανοίξει η πόρτα της κόλασης. Και τότε θα πρέπει να γράψουμε όπως ο Dante: “εσείς που εισέρχεσθε, αφήστε κάθε ελπίδα”.

εφημ. Documento, 4/12/2022

Οι αιτίες του φαινομένου της άγνοιας των πολιτών για το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου κατεδάφισης της δημόσιας υγείας πρέπει να αναζητηθεί στους παρακάτω παράγοντες:

1. Στη γενικότερη αποστασιοποίηση των πολιτών από τα κοινά σε μια κοινωνία που καλλιεργεί τον ατομικισμό, τις ατομικές “λύσεις” ενώ λοιδωρεί τις συλλογικές αναζητήσεις και λύσεις.

2. Η δημοκρατία μας περιορίζεται στην εκλογική διαδικασία και μάλιστα σε συνθήκες που δεν υποβοηθούν τη γνήσια έκφραση της λαϊκής βούλησης. Ας σκεφτούμε μόνο τα καλπονοθευτικά εκλογικά συστήματα που μετατρέπουν τη μειοψηφία σε κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Εκ των πραγμάτων οι πολίτες ωθούνται στην ανάθεση των προβλημάτων τους στην εκάστοτε κυβέρνηση.

3. Τα συνταγματικά δικαιώματα της απεργίας και της συνάθροισης, με τα οποία κάποιος μπορεί να αντιδράσει, υπονομεύονται στην πράξη (αστυνομική βία, εργοδοτικός αυταρχισμός, κίνδυνος απόλυσης και περιορισμού του εισοδήματος).

4. Τα μέσα ενημέρωσης καλλιεργούν την αίσθηση ότι οι συλλογικοί αγώνες δεν φέρνουν αποτελέσματα, άρα είναι μάταιο να ενδιαφερθεί κανείς για ένα νομοσχέδιο και να το αντιπαλέψει.

5. Τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης υποβαθμίζουν, αποσιωπούν, διαστρεβλώνουν το περιεχόμενο αυτού ή άλλου νομοσχεδίου και παράλληλα αποπροσανατολίζουν με επιλεγμένο τρόπο την κοινή γνώμη σε άλλα θέματα συχνά απολύτως δευτερεύοντα.

6. Η κυβέρνηση χρησιμοποιεί ως τακτική το δόγμα του σοκ, δηλαδή την ορμητική και συσσωρευμένη επίθεση στις λαϊκές κατακτήσεις. Αυτό δημιουργεί το αίσθημα της παραζάλης και του ανήμπορου στην κοινή γνώμη.

7. Εμπόδιο αποτελεί το γενικότερο χαμηλό επίπεδο πολιτικής γνώσης και συνείδησης, η έλλειψη εξειδικευμένων νομικών γνώσεων προκειμένου να μπορέσει κάποιος να αντιληφθεί στοιχειωδώς το περιεχόμενο ενός νομοσχεδίου.

8. Σε αυτά πρέπει να προστεθεί η απογοήτευση των εργαζομένων καθώς οι όποιες πολιτικές υποσχέσεις τα προηγούμενα χρόνια για εναλλακτική διέξοδο από την κρίση καθώς αποδείχθηκαν στην πράξη απατηλές.

9. Η έλλειψη άμεσης, πειστικής, πραγματικά εναλλακτικής πολιτικής λύσης ωθεί επιπλέον ένα τμήμα της κοινωνίας στην αδράνεια.

Είναι δεδομένο ότι δεν υφίσταται μοντέλο συμμετοχικής δημοκρατίας στη χώρα μας. Εδώ δεν θα μπορούσε να συμβεί αυτό που έγινε πρόσφατα στην Κούβα, όπου το σχέδιο Οικογενειακού Κώδικα, συζητήθηκε πλατιά σε χιλιάδες λαϊκές συνελεύσεις, στην τηλεόραση, στον τύπο και στο τέλος διεξήχθη δημοψήφισμα. Παρά τις αντίξοες αυτές συνθήκες, οφείλουμε να αναλάβουμε τις τύχες στα χέρια μας.