εφημ. Documento, 7/3/2021

Τα πρόσφατα φαινόμενα λογοκρισίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν έπεσαν ως “κεραυνός εν αιθρία¨. Ήρθαν να μας θυμίσουν την πραγματικότητα στον τομέα της ελευθερίας έκφρασης και να μας υποδείξουν τα βήματα ραγδαίας επιδείνωσης της κατάστασης που σημειώνονται τελευταία στη χώρα μας, στην ΕΕ, στον κόσμο.

Καλλιεργείται εδώ και χρόνια συστηματικά η άποψη ότι το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένας χώρος δημοκρατίας και ελεύθερης διάδοσης των απόψεων. Επανειλημμένα παραδείγματα αποδεικνύουν ότι τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται. Πρώτο γιατί τα μέσα αυτά αποτελούν ιδιοκτησία πανίσχυρων επιχειρηματιών που έχουν και οικονομικά – ταξικά συμφέροντα και πολιτική θέση. Δεύτερο, γιατί οι κυβερνήσεις παρεμβαίνουν με τον ένα ή άλλο τρόπο στα δρώμενα του διαδικτύου. Με λίγα λόγια η εξουσία του χρήματος θέτει τα όρια. Άλλοτε μπορεί να τα διευρύνει και άλλοτε να τα στενεύει. Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Τουρκία, στην Κίνα, στη Βραζιλία ή στις ΗΠΑ.

Γενικότερα, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης στη συντριπτική τους πλειοψηφία αποτελούν στη χώρα μας, όπως και αλλού, ισχυρές επιχειρήσεις, οργανικό τμήμα του μεγάλου κεφαλαίου. Αυτό καθορίζει την βασική κατεύθυνση, το πλαίσιο, την ποιότητα των πολιτικών και πολιτιστικών αντιλήψεων που προωθούν. Βρίσκονται εξάλλου σε σχέση αλληλεπίδρασης με τις κυβερνήσεις, τον κρατικό μηχανισμό και την κρατική χρηματοδότηση. Για το λόγο αυτό οι ενοχλητικές, ριζοσπαστικές απόψεις αποσιωπούνται ή παρουσιάζονται διαστρεβλωμένα. Μόνο ως εξαίρεση παρουσιάζονται στο κοινό ενίοτε.

Επιπλέον, τις τελευταίες δεκαετίες έχει ξεκινήσει στην ΕΕ μια συστηματική προσπάθεια περιορισμού της διάδοσης των ριζοσπαστικών απόψεων που φτάνει μέχρι την ποινικοποίησή τους με πρόσχημα την αντιμετώπιση “της βίαιης ριζοσπαστικοποίησης”. Ενδεικτικές είναι οι οδηγίες της ΕΕ που έχουν ενσωματωθεί στη νομοθεσία και της Ελλάδας, όπως η Οδηγία 2017/541 που ψηφίστηκε το 2019 από την προηγούμενη κυβέρνηση ή η πρόσφατη για τη δίωξη της “ρητορικής μίσους”. Βάσει της τελευταίας καταδικάστηκε στην Ισπανία πρόσφατα γνωστός καλλιτέχνης. Δεν είναι τυχαίο ότι σε μια σειρά χώρες της ΕΕ (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία, Σλοβακία, Βαλτικές χώρες) απαγορεύονται ακόμη και τα κομμουνιστικά σύμβολα.

Με αυτά συνδέεται και το νεοεμφανιζόμενο εγχείρημα των κυβερνήσεων σε Γαλλία και Αγγλία για εκκαθάριση των πανεπιστημίων από ριζοσπαστικές φωνές. Είναι για παράδειγμα ενοχλητικό για τις κυρίαρχες τάξεις να μελετάται από ακαδημαϊκούς η αποικιοκρατία σε μια εποχή νεκρανάστασής της.

Αυτή η ιστορική οπισθοδρόμηση, ο ρεβανσισμός, οφείλονται στην τυφλή έγνοια των ολιγαρχιών να διαιωνίσουν και επεκτείνουν την οικονομική και πολιτική εξουσία τους. Ωστόσο, εξαιτίας των τεράστιων κινδύνων που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, η εναγώνια πορεία της προς τον αυτοκαθορισμό μέσω της ουσιαστικής δημοκρατίας και της δικαιότερης κατανομής του κοινωνικού πλούτου θα συνεχιστεί. Όσα εμπόδια και αν συναντήσει. 

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ 5/3/2021

Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι ΗΠΑ ζήτησαν από την Ελλάδα να μην επιμείνει στη λογική των κυρώσεων σε βάρος της πολιτικής Ερντογάν και αυτό το αίτημα των συμμάχων έγινε αποδεκτό. Μας ζητήθηκε να πάμε σε διευρευνητικές με την Τουρκία παρά το γεγονός ότι οι προκλήσεις της δεν σταμάτησαν ούτε στιγμή. Και αυτό το αίτημα των συμμάχων έγινε αποδεκτό. Στο κάτω κάτω, η συζήτηση ποτέ δεν βλάπτει. Μας υποβλήθηκε η θέση ότι οι διερευνητικές θα πρέπει να αφορούν τις “θαλάσσιες ζώνες” γενικώς και όχι αποκλειστικά την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, που είναι το μοναδικό ζήτημα που όντως χρειάζεται διευθέτηση ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία. Και αυτό έγινε αποδεκτό.

Αφού προσήλθαμε στο διάλογο, η κυβέρνηση της Τουρκίας παρεμβάλλει κι άλλα εμπόδια. Συνεχίζει τις προκλήσεις, καθυστερεί να απαντήσει για τον ορισμό της επόμενης συνάντησης. Προωθεί τη λύση δύο κρατών στην Κύπρο, κουρελιάζοντας κυριολεκτικά τις αποφάσεις του ΟΗΕ, νομιμοποιώντας και εδραιώνοντας την κατοχή του βόρειου τμήματος της μεγαλονήσου.

Η ΕΕ, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ εξακολουθούν να επιμένουν ότι η διέξοδος βρίσκεται στη συνεννόηση Ελλάδας και Τουρκίας. Μόνο που η συνεννόηση που προωθούν βρίσκεται ουσιαστικά εκτός του πλαισίου του διεθνούς δικαίου. Μετά από όλα αυτά η ελληνική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι οι κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας (που ποτέ δεν επιβλήθηκαν) πρέπει να παραμείνουν στο τραπέζι. Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι οι ιθύνοντες δεν αντιλαμβάνονται πως δεν υπάρχει ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων. Και αν ποτέ υπήρξε -πράγμα εξαιρετικά αμφίβολο-, σήμερα έχει απομακρυνθεί κατά πολύ. Και αν πράγματι το αντιλαμβάνονται, τότε γιατί επαναλαμβάνουν τα ίδια τετριμμένα επιχειρήματα; Έχουν την αυταπάτη ότι θα ανησυχήσει ο Ερντογάν;

Ας μελετήσουμε λοιπόν ξανά την ιστορία των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ας μελετήσουμε ξανά τη θέση, το ρόλο και την επίδραση των ισχυρών συμμάχων μας στις σχέσεις αυτές. Ίσως η παρακάτω επιστολή να είναι διαφωτιστική. Έρχεται από το παρελθόν για να φωτίσει το μέλλον: “Παρακολούθησα μετ’ ανησυχίας την επικίνδυνον επιδείνωσιν των ελληνοτουρκικών σχέσεων εξαιτίας του ζητήματος της Κύπρου. Ανεξαρτήτως των αιτίων αυτής της διαφωνίας, τα οποία είναι περίπλοκα και πολλά, πιστεύω ότι η ενότης της βορειοατλαντικής κοινότητας, ήτις αποτελεί την βάσιν της κοινής ημών ασφαλείας, δέον όπως αποκατασταθή άνευ χρονοτριβής”. Τάδε έφη ο Τζιον Φόστερ Ντάλες, υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ προς τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας Αλέξανδρο Παπάγο τον Σεπτέμβριο του 1955 λίγες μόνο μέρες μετά το πογκρόμ σε βάρος των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης.

Τα ίδια ακριβώς θα μπορούσε να γράψει σήμερα ο Ζοζέπ Μπορέλ, ο Τζο Μπάιντεν, η Άγκελα Μέρκελ ή ο Άντονι Μπλίνκεν προς τον Έλληνα πρωθυπουργό. Τι δεν καταλαβαίνουμε;