Περιεχόμενα

Πρόλογος

Κ. Ήσυχος

Μέρος πρώτο: Ελλάδα και Τουρκία στο σύγχρονο κόσμο

1. Το νέο διεθνές περιβάλλον και η Ελλάδα

2. H Τουρκία σήμερα

Δ. Καλτσώνης

Μέρος δεύτερο: ελληνοτουρκικές σχέσεις

3. Τι είναι η αιγιαλίτιδα ζώνη, η υφαλοκρηπίδα, η ΑΟΖ. Υπάρχουν “γκρίζες ζώνες”;

4. Τι θα γίνει με το κυπριακό;

5. Μπορούν οι ΗΠΑ και η ΕΕ να βοηθήσουν την Ελλάδα;

6. Τι πρέπει τελικά να γίνει

Πρόλογος

Στους ταραγμένους καιρούς μας, ενώσαμε τις γραφές, τις δυνάμεις, τις διαφορετικές εμπειρίες μας. Στόχος μας ήταν να σκεφτούμε από κοινού πάνω σε ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα των ημερών μας και όχι μόνο: το ζήτημα της ειρήνης, της εθνικής κυριαρχίας, των σχέσεων της Ελλάδας με την Τουρκία. Μελετήσαμε, όσο στάθηκε δυνατό, τα δεδομένα του ζητήματος, τις απόψεις των ειδικών του διεθνούς δικαίου.

Καρπός αυτής της συνεργασίας μας είναι το παρόν βιβλίο το οποίο ανιχνεύει τις βασικές απειλές και προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ο ελληνικός λαός και επιχειρεί με τρόπο ευσύνοπτο και εκλαϊκευτικό να διατυπώσει, σε 6 μόλις σημεία, καίριες και αποτελεσματικές προτάσεις. Τις καταθέτουμε στο δημόσιο διάλογο.

Το βιβλίο απευθύνεται σε όλους, όχι μόνο σε εκείνους που ασχολούνται συστηματικά με τα θέματα αυτά. Για τη διευκόλυνση του αναγνώστη αποφύγαμε, εκτός κάποιων απολύτως αναγκαίων εξαιρέσεων, τις βιβλιογραφικές παραπομπές.

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ 27/10/2020

Τι έχει πάνω απ’ όλα ανάγκη ο ελληνικός λαός μέσα στο ανταριασμένο διεθνές και περιφερειακό περιβάλλον; Ειρήνη και διασφάλιση των κυριαρχικών του δικαιωμάτων. Χρειαζόμαστε και τα δυο. Στην προσπάθεια αυτή απαιτείται η καλλιέργεια συμμαχιών, τόσο σε επίπεδο λαών όσο και σε επίπεδο κυβερνήσεων και κρατών.

Για το πρώτο υπάρχουν ευρύτατα περιθώρια ανάπτυξης φιλικών σχέσεων με το λαό της Τουρκίας αλλά και όλων των γειτονικών χωρών στη βάση της διαφύλαξης της ειρήνης, της φιλίας, της συνεργασίας σε ισότιμη βάση, του αμοιβαίου σεβασμού της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων κάθε λαού. Χρειαζόμαστε δηλαδή μια διπλωματία των λαών θεμελιωμένη στα κοινά συμφέροντα και στους κανόνες του διεθνούς δικαίου, του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ, του διεθνούς δικαίου της θάλασσας. Η ανάπτυξη τέτιων σχέσεων είναι εφικτή και μπορεί να ασκήσει αποτελεσματική πίεση ακόμη και σε αντιδραστικές κυβερνήσεις όπως αυτή του Ερντογάν στην Τουρκία.

Για το δεύτερο επίπεδο, η Ελλάδα χρειάζεται την αναζήτηση συμμαχιών πέρα των παραδοσιακών, καθώς οι τελευταίες έχουν αποδειχθεί τουλάχιστον αναποτελεσματικές. Για την ακρίβεια, ΗΠΑ, ΝΑΤΟ, Γερμανία, ΕΕ δείχνουν ξεκάθαρα ότι δεν είναι διατεθειμένες να θέσουν φραγμούς στην επιθετική πολιτική της Άγκυρας. Ακολουθούν πολιτική ίσων αποστάσεων ή στην καλύτερη των περιπτώσεων ψελλίζουν ενίοτε δειλά λόγια υποστήριξης. Αλλά ποτέ δεν είδαμε πράξεις.

Με βάση αυτά τα δεδομένα είναι παραπάνω από χρήσιμη η αξιοποίηση του ρόλου της Ρωσίας και της Κίνας, όχι για να αντικαταστήσουμε την αμερικανο-γερμανική επικυριαρχία με τη ρωσική ή την κινεζική. Αλλά στο πλαίσιο μιας πολιτικής εθνικής ανεξαρτησίας έχουμε κάθε λόγο και όφελος να αναζητήσουμε ερείσματα. Δεν υπάρχει άλλη τόσο ξεκάθαρη τοποθέτηση υπέρ του διεθνούς δικαίου της θάλασσας και των απορρεόντων από αυτό δικαιωμάτων της χώρας μας, όσο αυτή του υπουργού εξωτερικών της Ρωσίας. Ακόμη και για το παράνομο τουρκο-λιβυκό σύμφωνο περί ΑΟΖ η τοποθέτηση Λαβρόφ ήταν αδιαμφισβήτητα η πλέον φιλική προς το διεθνές δίκαιο και την Ελλάδα, σε αντίθεση με τη στάση των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.

Η Ρωσία και η Κίνα, προς το παρόν τουλάχιστον, δεν έχουν την αναθεωρητική στάση που έχουν οι ΗΠΑ. Δεν είναι η Ρωσία ούτε η Κίνα που αποσταθεροποίησαν τη Συρία, τη Λιβύη, ενώ η σχέση της Τουρκίας με τη Ρωσία είναι προφανέστατα ευκαιριακή και εύθραυστη. Βέβαια, ως ισχυρές δυνάμεις ενδιαφέρονται για την επέκταση των συμφερόντων τους αλλά τα περιθώρια και ο τρόπος δράσης τους είναι προς το παρόν δεδομένα.

Θα μπορούσε επομένως να αξιοποιηθεί η στάση τους προς όφελος της ειρήνης και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας. Υπάρχει όμως ένα μεγάλο εμπόδιο. Η Ελλάδα ανήκει στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ, δυο οργανισμούς που αντιμάχονται σε όλα τα πεδία τη Ρωσία και την Κίνα με την άσκηση οικονομικών, διπλωματικών, προπαγανδιστικών, στρατιωτικών πιέσεων. Οι ελληνικές κυβερνήσεις, όλες ανεξαιρέτως, ό,τι κι αν λένε, ακολουθούν πιστά αυτή την πολιτική αδυνατώντας έτσι να αξιοποιήσουν την στήριξη των δυο αυτών δυνάμεων. Συμφέρει αυτό τον ελληνικό λαό;

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 14/10/2020

Οι νέες, αλλεπάλληλες προκλήσεις Ερντογάν έρχονται σε καταφανή αντίθεση με το γεγονός ότι η πρόσφατη Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ και το ΝΑΤΟ ωθούν την Ελλάδα σε διαπραγμάτευση με την Τουρκία. Μετά την απόφαση της Συνόδου, που απέφυγε ακόμη και την αναφορά στον όρο “κυρώσεις”, την σκυτάλη πήρε ο ΓΓ του ΝΑΤΟ, το οποίο εκτός των άλλων φροντίζει ακόμη και να εξαιρεί τα ελληνιά νησιά από τις ασκήσεις του δικαιώνοντας έμμεσα την Τουρκία, η οποία αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία. Στις συνθήκες αυτές, η ελληνική κυβέρνηση κάνει βήματα προς την κατεύθυνση που της υποδεικνύουν οι σύμμαχοι αλλά υποστηρίζει ότι θα συζητήσει μόνο για την υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ, όπως είναι η πάγια θέση όλων των κυβερνήσεων, θεωρητικά τουλάχιστον. Η τουρκική κυβέρνηση από την άλλη, ξεδιπλώνει ευθαρσώς όλη την αντζέντα των διεκδικήσεών της.

Καιρός λοιπόν να υπολογίσουμε το ισοζύγιο. Τις τελευταίες δεκαετίες το ΝΑΤΟ και η ΕΕ ζήτησαν από τη χώρα μας: να αγοράζει τα οπλικά συστήματα των βιομηχανιών τους, να αγοράζει τα βιομηχανικά προϊόντα τους, να περιορίσει σημαντικά τη βιομηχανική και αγροτική υποδομή της και να περιοριστεί κατά βάση στην τουριστική ανάπτυξη. Ζήτησαν επίσης να υπογραφούν και να εφαρμοστούν τα Μνημόνια που τόση οδύνη έφεραν στη λαϊκή οικογένεια. Δεν δέχτηκαν να διαγράψουν ούτε μέρος του χρέους, παρότι αυτή είναι μια πρακτική που έχει πολύ συχνά εφαρμοστεί παγκοσμίως. Απέτρεψαν τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος από τον τότε πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου και ανέτρεψαν εκβιαστικά το ξεκάθαρο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του 2015.

Ζήτησαν την διέλευση των στρατευμάτων τους (κατά παραβίαση του άρθρου 27 παρ. 2 του Συντάγματός μας) για να επιβάλλουν το καθεστώς προτεκτοράτου στο Κόσοβο. Ζήτησαν με την ελληνοαμερικανική συμφωνία για τις βάσεις, που ψηφίστηκε πριν μερικούς μήνες, την κατά παραβίαση του Συντάγματος λευκή επιταγή για την επέκταση των δραστηριοτήτων των βάσεων ανά την Ελλάδα. Ζήτησαν κατά καιρούς την αποστολή στρατιωτικών δυάμεων της Ελλάδας στο Κόσοβο, στη Βοσνία, στο Αφγανιστάν και αλλού, την αναβάθμιση της γιγαντιαίας βάσης της Σούδας. Ζήτησαν να συγκατανεύσουμε σε κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας και της Λευκορωσίας.

Ζήτησαν να αναλάβουμε το βάρος της διαχείρισης του προσφυγικού, των ανθρώπων αυτών που ξεριζώθηκαν εξαιτίας της δικής τους επεμβατικής πολιτικής στη Μ. Ανατολή και στη βόρεια Αφρική. Ζήτησαν να συμμετέχουμε σε κοινές στρατιωτικές δράσεις με την κυβέρνηση του Ισραήλ που κρατά υποδουλωμένο τον παλαιστινιακό λαό. Σε όλα αυτά και σε άλλα ακόμη έλαβαν από τις ελληνικές κυβερνήσεις θετική απάντηση.

Η Ελλάδα ζήτησε από τους συμμάχους της να εγγυηθούν τα σύνορά της, την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου, που ανάμεσα στα αλλα προβλέπει την δυνατότητα επέκτασης των χωρικών υδάτων μας στα 12 ν.μ. Ζήτησε να συμβάλλουν στη μη αμφισβήτηση της εθνικής κυριαρχίας επί των νησιών, στην υλοποίηση των αποφάσεων του ΟΗΕ για απομάκρυνση των κατοχικών στρατευμάτων από την Κύπρο. Δεν έλαβε τίποτα από όλα αυτά.

Μήπως ήρθε η ώρα να ακολουθήσει ο ελληνικός λαός την προτροπή του Σουν Τσου “Ζυγίστε την κατάσταση προτού κινηθείτε” και να αναπροσανατολιστεί;