εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 23/9/2022

Οι δηλώσεις Ερντογάν στον ΟΗΕ συνιστούν αδιαμφισβήτητα μια επικίνδυνη κλιμάκωση της επιθετικότητας του τουρκικού αντιδραστικού καθεστώτος. Η διαστροφή της πραγματικότητας και η υποκρισία αναδύονται σε όλο τους το μεγαλείο. Το κράτος εκείνο που έχει εισβάλλει σε Κύπρο, Συρία, Λιβύη, Ιράκ, που δεν έχει υπογράψει τη σύμβαση για το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, μιλά στο όνομα του διεθνούς δικαίου που τόσο κατάφωρα παραβιάζει.

Πρωτοφανές; σε καμιά περίπτωση. Ο μεγάλος μας σύμμαχος -της Τουρκίας και της Ελλάδας- οι ΗΠΑ είναι οι πρωταθλητές της υποκρισίας και της παραβίασης του διεθνούς δικαίου. Έχουν πραγματοποιήσει εκατοντάδες στρατιωτικές επεμβάσεις ανά τον κόσμο και δεν έχουν κυρώσει τη σύμβαση για το διεθνές δίκαιο της θάλασσας.

Ενώπιον της επικίνδυνης κλιμάκωσης η ελληνική κυβέρνηση, σαν τη στροθοκάμηλο, κοιτάζει αλλού. Ατενίζει προς την πλευρά των νατοϊκών και ευρωπαίων συμμάχων προσδοκώντας από εκεί τη σωτηρία. Λες και δεν υπάρχει ιστορική μνήμη τόσο για παλαιότερες εμπειρίες όσο και για πρόσφατες: Μ. Ασία, Κύπρος, κρίση στο Αιγαίο 1976, ξανά το 1987, Ίμια. Παραγνωρίζει ότι ακόμη και έμπειροι διπλωμάτες, ευνοϊκά προσκείμενοι προς τις ευρωνατοϊκές προσεγγίσεις, κρίνουν ως “ιδιαίτερα ήπιες” τις πρόσφατες σχετικές τοποθετήσεις του Ζοζέπ Μπορέλ.

Παραγνωρίζει επίσης ότι οι μοναδικές περιπτώσεις που μπήκε κάποιο φρένο στην επιθετικότητα της Άγκυρας ήταν όταν, υπό την πίεση της κοινής γνώμης, ο Κ. Καραμανλής οδήγησε τη χώρα εκτός στρατιωτικού σκέλους του ΝΑΤΟ και όταν ο Α. Παπανδρέου απείλησε με κλείσιμο των βάσεων και έστειλε τον υπουργό Εξωτερικών για συνεννοήσεις στο αντίπαλο στρατόπεδο, στη Σόφια. Οι δυο αυτές κινήσεις, παρότι ημιτελείς, απέδειξαν ότι η διασφάλιση της ειρήνης και της κυριαρχίας βρίσκονται στον αντίποδα του δήθεν νατοϊκού μονόδρομου. Βρίσκονται στην ενεργητική, ανεξάρτητη, φιλειρηνική εξωτερική πολιτική.

Η αδυσώπητη πραγματικότητα μας πείθει ότι όσο ο Ερντογάν αναπτύσσει σχέσεις με τους αντιπάλους των ΗΠΑ, τόσο πιο χρήσιμος είναι για το ΝΑΤΟ και τόσο περισσότερο θα ικανοποιούνται οι επιδιώξεις του σε βάρος της Ελλάδας. Αντίστροφα, όσο πιο δεδομένη και προβλέψιμη είναι η όποια ελληνική κυβέρνηση, τόσο περισσότερο θα οδηγείται σε υποχωρήσεις στο όνομα της ενότητας της νατοϊκής συμμαχίας. Για παράδειγμα, όσο η Αλεξανδρούπολη και η υπόλοιπη Ελλάδα μετατρέπονται σε Σούδα, τόσο θα αυξάνεται το ενδεχόμενο οι αμερικανικές βάσεις να παίξουν ανάλογο ρόλο με εκείνο που έπαιξε η Σούδα το μοιραίο καλοκαίρι του 1974.

Διανύουμε μια εποχή που στον κόσμο, όχι μόνο η γειτονιά μας, έχουν ανοίξει “οι ασκοί του Αιόλου” εξαιτίας της όξυνσης της διαπάλης για σφαίρες επιρροής, τόσο των μεγάλων δυνάμεων όσο και των περιφερειακών. Αν δεν κοιτάξουμε κατάματα την αλήθεια, αν δεν ληφθούν γενναίες, ρηξικέλευθες αποφάσεις, οι θύελλες δεν θα αργήσουν να μετατραπούν σε νεκροταφείο της ειρήνης και των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων. Ο στρουθοκαμηλισμός, ανεξάρτητα από τις αιτίες του, είναι επικίνδυνος.

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 15/9/2022

Το ενδεχόμενο κλιμάκωσης των τουρκικών απειλών μέχρι τον πόλεμο δεν μπορεί να αποκλειστεί. Πρώτο γιατί έτσι ίσως το καθεστώς καταφέρει να αντιμετωπίσει την εσωτερική κρίση, ακόμη και να αναβάλλει τις εκλογές. Δεύτερο και σημαντικότερο επειδή η κυβέρνηση Ερντογάν διεκδικεί, αρπάζει ό,τι μπορεί και απ’ όπου μπορεί και στη συνέχεια διαπραγματεύεται από θέση ισχύος.

Οι ΗΠΑ χρειάζονται την Τουρκία ως στρατηγικό σύμμαχο εναντίον Ρωσίας και Κίνας. Γι’ αυτό ανέχονται, λιγότερο ή περισσότερο, τις όποιες διεκδικήσεις και πρωτοβουλίες της, ενώ στην ίδια λογική η ΕΕ εντάσσει την Τουρκία στην Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα. Από την άλλη, η Τουρκία ως περιφερειακή δύναμη μπορεί εν μέρει να επιβάλλει καταστάσεις τις οποίες οι ΗΠΑ δεν μπορούν πάντοτε να αποτρέψουν ακόμη και αν το ήθελαν.

Συνεπώς, οι ΗΠΑ (και η ΕΕ ως ουραγός τους) σε μια θερμή κρίση Ελλάδας Τουρκίας θα έρχονταν μόνο εκ των υστέρων να κερδίσουν από το ρόλο του επιδιαιτητή, επικυρώνοντας σε μεγάλο βαθμό τα τυχόν τουρκικά κεκτημένα. Αυτό έγινε στην Κύπρο το 1974, στα Ίμια το 1996. Με αυτά τα δεδομένα και τις εμπειρίες είναι επικίνδυνη η εναπόθεση της άμυνας της χώρας μας στους συμμάχους, όπως συνηθίζουν οι κυβερνήσεις μας.

Στην ταραγμένη εποχή που ζούμε, η υπεράσπιση της εδαφικής ακεραιότητας της πατρίδας μας προϋποθέτει αποτρεπτική ικανότητα βασισμένη σε έξι πυλώνες:

Πρώτο, ισχυρή ανεξάρτητη εθνική οικονομία, στοιχειωδώς επαρκής βιομηχανική και τεχνολογική βάση, εθνική αμυντική βιομηχανία, διατροφική επάρκεια. Δεν μπορεί να υπάρξει αποτελεσματική άμυνα της χώρας όταν η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, τα λιμάνια βρίσκονται στα χέρια ιδιωτικών μεγάλων συμφερόντων και μάλιστα ξένων επιχειρήσεων.

Δεύτερο, διαφοροποίηση πηγών εξοπλισμού. Όσο εξαρτιόμαστε μονομερώς από Η.Π.Α.-Γερμανία, θα είμαστε έρμαιο των δικών τους επιλογών και παζαριών με την Άγκυρα. Δεν μπορεί να διασφαλιστεί η άμυνα, όταν ανά πάσα στιγμή οι αμερικανοΝΑΤΟϊκές βάσεις μπορούν να υπονομεύσουν την άμυνα της χώρας, όπως έχουν πράξει στο παρελθόν.

Τρίτο, ριζική υπέρβαση των σημερινών πολιτικών που αυξάνουν τις κοινωνικές ανισότητες, τη φτώχεια, τις αδικίες, που διχάζουν με αντιδημοκρατικές πρακτικές, όπως οι υποκλοπές, και καταρρακώνουν τελικά το ηθικό του λαού.

Τέταρτο, νέο αμυντικό δόγμα, που θα δίνει έμφαση στη λογική του πιο αποτελεσματικού, φθηνού, βασισμένου στις νέες τεχνολογίες βληματοκεντρικού πολέμου αντί για τις πανάκριβες και δυσκίνητες εξοπλιστικές πλατφόρμες που μας πωλούν πανάκριβα οι σύμμαχοι.

Πέμπτο, μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική εκτός ΝΑΤΟ. Έτσι η Τουρκία θα αντιληφθεί ότι η Ελλάδα μπορεί να αποκτήσει διεθνή στηρίγματα πιο ισχυρά. Και μόνο τότε οι ΗΠΑ θα αναγκαστούν ίσως να ασκήσουν πιο ισχυρές πιέσεις στην Τουρκία.

Έκτο, πολιτική φιλίας με το αδερφό λαό της Τουρκίας. Συνδικάτα, επιστημονικές και καλλιτεχνικές ενώσεις, προοδευτικά κόμματα, όπως για παράδειγμα η Συμμαχία Εργασίας και Ελευθερίας (HDP, Εργατικό κόμμα Τουρκίας κά.) μπορούν να παίξουν καταλυτικό ρόλο για την ειρήνη, τον αμοιβαίο σεβασμό της κυριαρχίας και την τήρηση του διεθνούς δικαίου.

Συνέντευξη στον Κυριάκο Λοϊζου, εφημ. Χαραυγή, 11/9/2022

https://dialogos.com.cy/oykraniko-o-pole-os-anadiano-is-ton-agoron-vathia-politiki/

Ερ1 Πιστεύετε ότι υπάρχει η δυνατότητα να δοθεί μία διέξοδος από τις μεγάλες δυνάμεις με σκοπό να τερματιστεί ο πόλεμος; Το θέλουν αυτό οι μεγάλες δυνάμεις, και δη οι ΗΠΑ;

Ο πόλεμος αυτός είναι πόλεμος αναδιανομής των αγορών και των ζωνών επιρροής. Το πραγματικό του υπόβαθρο πρέπει να αναζητηθεί στην παγκόσμια οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2008. Οι ΗΠΑ ειδικά, αισθανόμενες πως χάνουν την πρωτοκαθεδρία γίνονται ολοένα και πιο επιθετικές με αιχμή την Κίνα και τη Ρωσία κυρίως. Άλλες δυνάμεις όπως η Ρωσία διεκδικούν το δικό τους ζωτικό χώρο. Αυτό επιβεβαιώθηκε και από την πρόσφατη δημοσιοποίηση του αμυντικού δόγματός της, όπου για το σκοπό αυτό χρησιμοποιείται το πρόσχημα της προστασίας των εκτός Ρωσίας ρωσόφωνων πληθυσμών. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να φθείρουν τη Ρωσία μέσω της παράτασης του πολέμου στην Ουκρανία, αν και βέβαια μπορεί τελικά να συμβεί το ακριβώς αντίθετο.

Σε κάθε περίπτωση, με το σημερινό συσχετισμό κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, δηλαδή με δεδομένη τη σημερινή αδυναμία των λαών να πιέσουν ή ακόμη περισσότερο να επιβάλουν διεξόδους, ο πόλεμος θα παρατείνεται και ενδεχομένως να επεκτείνεται εντός ή εκτός Ευρώπης. Οι κίνδυνοι για την ανθρωπότητα είναι τεράστιοι, τα δεινά των λαών ανείπωτα. Επιπλέον, επικρέμαται η απειλή της γενίκευσής του σε παγκόσμιο, του πυρηνικού ολοκαυτώματος αλλά και της κλιματικής κρίσης που εντείνεται λόγω του πολέμου.

Οι λαοί οφείλουν να αναλάβουν το έργο της σωτηρίας της ανθρωπότητας, μια και οι διάφορες ολιγαρχίες είναι παντελώς τυφλωμένες από το κυνήγι του κέρδους και των σφαιρών επιρροής, γεγονός που τις καθιστά ανίκανες και επικίνδυνες. Κλειδί στην υπόθεση αυτή είναι η ενδυνάμωση των λαϊκών κινημάτων με στόχο να ασκήσουν αφόρητη πίεση ή και να μπορέσουν να επιβάλουν σε κάθε χώρα τη μη συμμετοχή στον πόλεμο.

Ειδικότερα για την Ελλάδα ζωτικής σημασίας αναδεικνύεται η διεκδίκηση πέντε σημείων. 1. Άμεση απεμπλοκή από κάθε είδους άμεση ή έμμεση συμμετοχή στον πόλεμο. 2. Μη συμμετοχή στις οικονομικές κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας, ανάπτυξη ομαλών οικονομικών σχέσεων με όλες τις χώρες, και με τη Ρωσία, ώστε εκτός των άλλων να μην πληρώνουμε πανάκριβα την ενέργεια. 3. Απομάκρυνση των αμερικανο-νατοϊκών βάσεων, έξοδος από το ΝΑΤΟ, τον επιθετικό αυτό οργανισμό. 4. Άσκηση βέτο στις αποφάσεις της ΕΕ που σιγοντάρουν τον πόλεμο των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ και προωθούν τη στρατιωτικοποίηση. Προσωπικά υποστηρίζω την αποδέσμευση από αυτόν τον οργανισμό ο οποίος εκτός των άλλων αποδείχθηκε ότι δεν έχει καμιά σχέση με αλληλεγγύη ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς λαούς και που παροξύνει τις κοινωνικές και περιφερειακές ανισότητες. 5. Ανάληψη διπλωματικών πρωτοβουλιών στη βάση των αρχών του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ για άμεση κατάπαυση του πυρός, επιστροφή στο status quo ante, με μέτρα για να γίνει η Ουκρανία δημοκρατική, ουδέτερη, χωρίς ξένα στρατεύματα, εκτός ΝΑΤΟ ή όποιου άλλου στρατιωτικού συνασπισμού.

Ερ2 Που μπορεί να οδηγήσει την Ευρώπη αυτός ο πόλεμος, αν αναλογιστούμε και την πρωτοφανή κρίση στην ενέργεια που πλήττει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους;

Ο πόλεμος, ακόμη και αν δεν επεκταθεί, θα οδηγήσει σε μια βαθιά οικονομική και πολιτική κρίση. Οι λαοί της Ευρώπης θα πληρώσουν βαριά τους σχεδιασμούς της ολιγαρχίας των ΗΠΑ και των δικών τους χωρών κυρίως Γερμανίας, Γαλλίας που είναι οι ηγέτιδες δυνάμεις της ΕΕ. Ο πόλεμος μας έχει φέρει και θα μας φέρει στο άμεσο μέλλον μπροστά σε πρωτόγνωρες καταστάσεις. Θα πρέπει να αναλογιστούμε το μέγεθος της καταβύθισης. Αποδεικνύονται τα ψεύδη όλων εκείνων που δεκαετίες τώρα επαίρονταν για το επίπεδο των κοινωνικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων στην Ευρώπη. Ας μην το κρύβουμε. Η καπιταλιστική παλινόρθωση στην ανατολική Ευρώπη δεν έφερε τη δημοκρατία και την ευημερία στους λαούς, ούτε στην ανατολική ούτε στη δυτική Ευρώπη. Οδήγησε στην παντοδυναμία των ολιγαρχιών που, ασύδοτες πια, χωρίς το φόβο του αντίπαλου δέους ξεκληρίζουν τις κατακτήσεις των λαών και επιδίδονται σε έναν αγώνα ζωής και θανάτου για την αναδιανομή των αγορών. Οι ίδιες ολιγαρχίες ευνοούν όλο και περισσότερο τις ακροδεξιές πολιτικές λύσεις. Θέλω να ελπίζω ότι οι λαοί της Ευρώπης θα συνέλθουν από την παραζάλη, θα συσσωρεύσουν κοινωνικές και πολιτικές εμπειρίες, θα αφυπνισθούν από το λήθαργο.

Ερ3 Ίσως να είναι ριψοκίνδυνο, ωστόσο είναι η πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες που το «φάντασμα» του πυρηνικού ολέθρου εμφανίστηκε πάνω από τους λαούς της Ευρώπης, και όχι μόνο. Πόσο μακριά είμαστε;

Η απειλή του πυρηνικού ολέθρου δυστυχώς έχει επανέλθει. Ήταν το λιγότερο αφελείς όσοι υποστήριζαν ότι η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης εξάλειψε αυτό τον κίνδυνο. Στην πραγματικότητα συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Η ύπαρξη της Σοβιετικής Ένωσης και των άλλων σοσιαλιστικών κρατών πριν το 1990 αποτελούσε παράγοντα ειρήνης και σταθερότητας. Χαλιναγωγούσε και έθετε όρια στις ιμπεριαλιστικές πυρηνικές δυνάμεις. Αυτό είναι ολοφάνερο ειδικά τα τελευταία χρόνια που οι ΗΠΑ καταπάτησαν μια σειρά διεθνείς συμφωνίες για τον έλεγχο και τον περιορισμό των πυρηνικών, με τις απειλές του καθεστώτος Πούτιν για χρήση πυρηνικών αλλά και με τους λίαν επικίνδυνους τυχοδιωκτισμούς του ακροδεξιού καθεστώτος Ζελένσκι που βομβαρδίζει την περιοχή όπου βρίσκεται το πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια.

Πρέπει επειγόντως το αντιπολεμικό κίνημα στην Ευρώπη και αλλού να επαναφέρει πιεστικά το αίτημα της κατάργησης των πυρηνικών όπλων, της αποπυρηνικοποίησης διάφορων περιοχών σε πρώτη φάση. Φυσικά, με την υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων και τον παρόντα συσχετισμό δυνάμεων τέτοια αιτήματα δεν θα εισακουστούν. Η λαϊκή πίεση όμως μπορεί να αποτρέψει τα χειρότερα και αυτό είναι ζωτικής σημασίας σήμερα. Μπορεί επίσης να ανοίξει δρόμους για το αύριο.

Ερ4 Βλέπουμε χώρες όπως η Τουρκία, οι οποίες ανέλαβαν ρόλο «συντονιστή» ή διαπραγματευτή με σκοπό την επίλυση, είτε της σύγκρουσης, είτε της επισιτιστικής κρίσης (εξαγωγές σιτηρών κ.ά.) Τι μας λέει αυτό για την Ευρωπαϊκή Ένωση;

Το τουρκικό αντιδραστικό καθεστώς, μέλος του ΝΑΤΟ και των σχεδιασμών του, ελίσσεται παζαρεύοντας μια καλύτερη θέση. Η Τουρκία είναι μια περιφερειακή δύναμη και διεκδικεί το μερίδιό της. Το θέμα είναι ότι Ελλάδα και Κύπρος, μέσα στο κλίμα αυτό και όντας δεσμευμένες στο ασφυκτικό πλαίσιο του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, κινδυνεύουν να υποστούν ήττες. Έτσι, η Ελλάδα αδυνατεί να διαφυλάξει αποτελεσματικά τα κυριαρχικά της δικαιώματα και αντίστοιχα η Κύπρος να ανοίξει το δρόμο για μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία χωρίς ξένα στρατεύματα, ξένες βάσεις και “προστάτες”.

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 6/9/2022

Ένα από τα 36 αρχαία κινεζικά στρατηγήματα υποδεικνύει ως τρόπο αντιμετώπισης ενός ισχυρού εχθρού “να βγάλεις τα ξύλα κάτω από το καζάνι”. Αυτό σημαίνει να αφαιρέσεις από τη διένεξη την ουσία της, την καρδιά της. Στην πραγματικότητα σημαίνει να αφαιρέσεις από τον αντίπαλό σου τη δύναμή του, καθώς “βγάζοντας τα ξύλα” τοποθετείς την αντίθεση σε άλλη εντελώς βάση. Η λογική του στρατηγήματος είναι ότι δεν πρέπει να αντιμετωπίζεις ευθέως τον εχθρό με τα ίδια όπλα και στις συνθήκες που εκείνος ορίζει. Αντίθετα, πρέπει να επιλέξεις εσύ το πεδίο. “Βγάζοντας τα ξύλα από το καζάνι”, εξουδετερώνεις το βασικό πλειονέκτημα του αντιπάλου.

Με παρόμοιο τρόπο έχει εκφραστεί ο αρχαίος Κινέζος στρατιωτικός ηγέτης και φιλόσοφος Σουν Τσου: “οι δεξιοτέχνες φέρνουν αυτοί τον εχθρό στο πεδίο τη μάχης και δεν τους φέρνει αυτός”. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει εσύ να επιλέγεις τις συνθήκες σύγκρουσης ή τις συνθήκες επίλυσης μιας αντίθεσης.

Τα παραπάνω μπορούν να νοηματοδοτήσουν διαφορετικά τις τρέχουσες εξελίξεις στη σχέση της Ελλάδας με την Τουρκία και το παραλήρημα επιθετικής φρασεολογίας του αντιδραστικού καθεστώτος της Άγκυρας. Είναι προφανές ότι η Τουρκία ως περιφερειακή δύναμη διεκδικεί ένα μεγαλύτερο, από ό,τι της αντιστοιχεί με βάση το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, μερίδιο από τον πλούτο του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Αλλά όχι μόνο καθώς διαπραγματεύεται με τις ΗΠΑ σε πολλά επίπεδα και για πολλά ζήτήματα που ξεκινούν από τη Συρία και το Ιράκ και φτάνουν μέχρι την Αφρική.

Στην υπόθεση αυτή η Ελλάδα παραμένει ο αδρανής και σε ένα βαθμό ίσως και ο αφελής αποδέκτης των πιέσεων. Όσο παραμένει δεδομένος και προβλέψιμος σύμμαχος των ΗΠΑ, τόσο η πολιτική της Τουρκίας θα κινείται σε αυτή την κατεύθυνση. Πιέζει τις ΗΠΑ και ολοένα κάτι κερδίζει.

Αντίθετα, η Ελλάδα δίνοντας γη και ύδωρ στο ΝΑΤΟ, μετατρέποντας την Αλεξανδρούπολη, τη Σούδα και άλλες περιοχές σε πολεμικά ορμητήρια των ΗΠΑ, στέκει παθητικός θεατής. Περιορίζεται να κάνει διαβήματα, ξανά και ξανά, στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ. Το αποτέλεσμα είναι μηδενικό και το γνωρίζουμε όλοι εδώ και δεκαετίες.

Ίσως ήρθε λοιπόν η ώρα να “βγάλουμε τα ξύλα κάτω από το καζάνι”. Να διαρρήξουμε το υφιστάμενο ασφυκτικό πλαίσιο, να κόψουμε το νατοϊκό γόρδιο δεσμό που μας καθιστά αιχμάλωτους των παζαριών Τουρκίας – ΗΠΑ. Μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική θα καθιστούσε τη χώρα μας σεβαστή από όλους και από την Τουρκία. Μπορεί να μην εξάλειφε πλήρως τις αντιπαραθέσεις μαζί της αλλά σίγουρα θα διασφάλιζε για την Ελλάδα καλύτερες συνθήκες για την υπεράσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων και της ειρήνης. Οι πιέσεις των ΗΠΑ για συνδιαχείριση δεν θα έπιαναν τόπο και από την άλλη, η χώρα μας θα μπορούσε να αποκτήσει άλλα, καλύτερα διεθνή ερείσματα.