εφημ. Documento, 22/11/2020

Α. Τα πλήγματα στα δημοκρατικά δικαιώματα, στις ελευθερίες, στην ίδια τη δημοκρατία συσσωρεύονται με ρυθμό ραγδαίο. Τόσο ραγδαίο που προκαλεί παραζάλη. Χρειάζεται ίσως να σταθεί κανείς μια στιγμή σχετικά αποστασιοποιημένος για να συνειδητοποιήσει αυτό που συμβαίνει: μια ποιοτική διαφοροποίηση, μια ποιοτική μετάλλαξη – οπισθοδρόμηση.

Φυσικά αυτή δεν είναι προϊόν αποκλειστικά του τελευταίου έτους, ούτε χαρακτηρίζει μόνο τη χώρα μας. Αλλά η αλήθεια είναι ότι το τελευταίο διάστημα οι σχετικές αρνητικές εξελίξεις είναι καταιγιστικές. Πέρα από το όργιο καταστολής των προηγούμενων ημερών και την αντισυνταγματική απαγόρευση της πορείας του Πολυτεχνείου, ενδεικτικά μόνο αναφέρω τον πρόσφατο νόμο που περιορίζει ασφυκτικά και αντισυνταγματικά τις συναθροίσεις αλλά και το υπό ψήφιση εν μέσω πανδημίας αντεργατικό νομοσχέδιο.

Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στην μόμιμη πλέον αστυνομική βία και αυθαιρεσία. Το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο. Ωστόσο, οι αυθαίρετες και παράνομες πρακτικές των αστυνομικών οργάνων, η επιδεικτική ατιμωρησία τους, οι συμπεριφορές που θυμίζουν παρακρατικές οργανώσεις ή περιθωριακές ομάδες γνωρίζουν μια μεγάλη έξαρση, με ευθύνη βέβαια του αρμόδιου υπουργού και της κυβέρνησης.

Στο στόχαστρο ειδικά έχουν τεθεί οι νέοι: οι μαθητές, οι φοιτητές, οι νέοι που απλώς περπατούν στο δρόμο ή που κάθονται στο παγκάκι. Πρόκειται για εφαρμογή μιας πολιτικής “μηδενικής ανοχής” έναντι του πολίτη, του αδύναμου, του διαμαρτυρόμενου, του αγωνιζόμενου. Την ίδια στιγμή, όπως δείχνουν και οι επιστημονικές έρευνες, η ανοχή στα οικονομικά εγκλήματα των “λευκών κολάρων” (της οικονομικής ολιγαρχίας δηλαδή) διευρύνεται, γίνεται ολοένα και πιο προκλητική.

Β. Αν μελετήσουμε την ιστορική εμπειρία, θα διαπιστώσουμε ότι τα παραπάνω συμπτώματα χαρακτηρίζουν κάθε εποχή κρίσης. Η όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, που πραγματοποιείται μπροστά στα μάτια μας σε παγκόσμιο επίπεδο, συνοδεύεται πάντοτε από τη συρρίκνωση (και ενίοτε την κατάργηση) των δημοκρατικών ελευθεριών και της δημοκρατίας, προκειμένου να αντιμετωπιστούν, και μάλιστα προληπτικά, οι αντιδράσεις των κατώτερων και μεσαίων κοινωνικών στρωμάτων που πλήττονται σφοδρά. Στόχος των κρατούντων είναι ένας φοβισμένος και αλυσοδεμένος λαός που δεν θα τολμά να αντιδράσει, ίσως ούτε καν να σκεφτεί. Ωστόσο, η ιστορική εμπειρία επίσης διδάσκει ότι το “κράτος του χωροφύλακα” γεννά εκείνη την ασφυξία η οποία με τη σειρά της φέρνει την έγερση, κάποιες φορές και την εξέγερση.

Γ. Είναι ίσως η ώρα για ένα πανδημοκρατικό προσκλητήριο ώστε να τεθεί φραγμός στον επικίνδυνο αντιδημοκρατικό κατήφορο. Εν προκειμένω χρήσιμη θα ήταν η συγκρότηση μιας πλατιάς επιτροπής επιστημόνων, καλλιτεχνών, συνδικαλιστών και άλλων προσώπων, ανεξάρτητα από πολιτικές αντιλήψεις, με σκοπό την υπεράσπιση των δημοκρατικών ελευθεριών. Μια τέτοια επιτροπή θα μπορούσε να λειτουργήσει ως καταλύτης και προπομπός ενός ισχυρού δημοκρατικού κινήματος που θα σαρώσει (πρώτα ηθικά) την αστυνομοκρατία και τον αυταρχισμό. Ας μην λησμονάμε ότι τούτος εδώ ο τόπος έχει μεγάλη ιστορία. “Σε τούτα δω τα μάρμαρα κακιά σκουριά δεν πιάνει”.

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, 4/11/2020

Η αναζήτηση συμμαχιών και συνεργασιών στο διπλωματικό επίπεδο στις συνθήκες όξυνσης της επιθετικότητας του καθεστώτος Ερντογάν είναι μονόδρομος. Αυτό είναι εύκολα αντιληπτό από όλους. Και μάλιστα χρειάζεται αναζήτηση συνεργασιών πέρα από τους παραδοσιακούς συμμάχους. Τούτο γίνεται κατανοητό ακόμη και από εκείνους που ευελπιστούν ότι οι παραδοσιακοί σύμμαχοι θα στηρίξουν την Ελλάδα. Προφανώς αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τόσο η σημερινή κυβέρνηση (όσο και η προηγούμενη) συνεχίζει την προσπάθεια ανάπτυξης σχέσεων με το Ισραήλ. Ετοιμάζεται μάλιστα περαιτέρω για μια τριμερή συνάντηση με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Ινδία. Ανακύπτουν ωστόσο δύο σημαντικά προβλήματα στην προσπάθεια αυτή.

Πρώτο, ο παραδοσιακός πυλώνας στον οποίο βασίζεται η εξωτερική μας πολιτική είναι σαθρός. Επιχαίρουν για παράδειγμα πολλοί, επειδή ο απερχόμενος υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο δήλωσε χτες ενόψει των νέων προκλητικών ενεργειών της Τουρκίας ότι “η Ελλάδα αποτελεί παράγοντα σταθερότητας στην περιοχή”. Και λοιπόν; Ποια είναι η πρακτική αξία τέτοιων δηλώσεων; Τι σημαίνει αυτό από την “άποψη της ουσιαστικής υπεράσπισης των κατά το διεθνές δίκαιο κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας; Τώρα, νομίζω, το γνωρίζουμε. Τίποτα απολύτως.

Δεύτερο, η ανάπτυξη σχέσεων με χώρες όπως το Ισραήλ εντάσσουν αντικειμενικά τη χώρα μας σε αλλότριες αντιπαραθέσεις. Είναι γνωστός ο ρόλος των κυβερνήσεων του Ισραήλ στην περιοχή. Εξακολουθούν να καταπιέζουν εδώ και δεκαετίες τον παλαιστινιακό λαό, γεγονός που τις στιγματίζει ηθικά στα μάτια της διεθνούς κοινής γνώμης. Αποτέλεσαν πάντοτε τον χωροφύλακα των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή έχοντας παράλληλα τις δικές τους αυτοτελείς επιδιώξεις και σχέδια. Οι σχέσεις τους με την Τουρκία σήμερα είναι συγκρουσιακές αλλά υπάρχουν σαφή δείγματα και από το παρελθόν ότι εύκολα μπορούν να μετατραπούν σε σχέσεις συνεργασίας και διαμοιρασμού της ισχύος και των ζωνών επιρροής στην περιοχή.

Εξάλλου, το Ισραήλ, όπως οι ΗΠΑ και η Τουρκία είναι οι χώρες εκείνες που αντιτάχθηκαν από την αρχή στη σύμβαση για το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, τη σύμβαση δηλαδή την οποία η χώρα μας δικαίως επικαλείται σταθερά. Δεκάδες (65 σίγουρα) είναι επίσης οι καταδικαστικές αποφάσεις του ΟΗΕ για παραβίαση του διεθνούς δικαίου από το Ισραήλ. Όσο για την συνεργασία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, εντάσσεται και αυτή στο σχεδιασμό των συμμαχιών του Ισραήλ και στους άξονες που διαμορφώνονται στη Μέση Ανατολή για την κατανομή των σφαιρών επιρροής. Η δε προσέγγιση με την Ινδία το μόνο που θα επιτύχει είναι να ευχαριστήσει τις ΗΠΑ και να δυσαρεστήσει ίσως την Κίνα.

Υπάρχει αλήθεια λόγος να εμπλέκεται η χώρα μας σε τέτοια σχέδια; Είναι αλήθεια αξιόπιστο ένα τέτοιο διπλωματικό μέτωπο; Πιστεύει κανείς στα σοβαρά ότι τέτοιοι διεθνείς παράγοντες θα προσφέρουν σε τυχόν κρίσιμη ώρα την οποιαδήποτε βοήθεια στον ελληνικό λαό;