εφημ. ΤΑ ΝΕΑ 12/6/2019

Η κλιμάκωση της επιθετικότητας της κυβέρνησης Ερντογάν συνεχίζεται. Κάποιοι μίλησαν, μάλλον όχι εντελώς αβάσιμα, για κίνδυνο νέων Ιμίων. Πώς η χώρα μας μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα; Πώς, αν υπάρξουν νέα Ίμια δεν θα έχουμε την ίδια κατάληξη, δηλαδή την αναγνώριση μιας ακόμη “γκρίζας ζώνης” ή ακόμη χειρότερα μια νέα εθνική συμφορά;
Άμεσα, νομίζω, απαιτείται νηφαλιότητα και σταθερότητα. Οι σπασμωδικές κινήσεις, πολλώ δε μάλλον οι κραυγές και οι λεονταρισμοί κάθε άλλο παρά εξυπηρετούν την υπεράσπιση των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να αποφύγουμε το δίπολο “συνθηκολόγηση ή πολεμική σύγκρουση” με την Τουρκία.
Απαιτείται πολυδιάσταση, ενεργητική εξωτερική πολιτική βασισμένη στο πρωταρχικό οχυρό της Ελλάδας, το διεθνές δίκαιο. Μπορεί αυτό να ακούγεται ρομαντικό στην εποχή της καταπάτησής του από τους ισχυρούς (ιδίως τις ΗΠΑ) αλλά το διεθνές δίκαιο έχει μια ισχυρή νομιμοποιητική λειτουργία. Ας μην την υποτιμήσουμε. Από τις καταστατικές αρχές του ΟΗΕ, που απορρίπτουν τη χρήση βίας και την απειλή χρήσης βίας ως μέσο επίλυσης των διεθνών διαφορών, μέχρι τη Σύμβαση για το δίκαιο της θάλασσας, όλα τα νομικο-πολιτικά εργαλεία μιλούν υπέρ της εθνικής μας κυριαρχίας. Η επίκλησή τους έχει δραστική πολιτική σημασία, δεν είναι γραφικός αναχρονισμός, ιδίως αν συνδυαστεί με μια δραστήρια διπλωματία υπέρ της ειρήνης και της φιλίας των λαών, τα αγαθά που τόσο αγαπούν οι Έλληνες, οι Τούρκοι, οι Σύριοι, όλοι οι λαοί.
Η αξιοποίηση του διεθνούς δικαίου απαιτεί προσφυγή στη διεθνή κοινότητα. Όσο εναποθέτουμε τις ελπίδες μας στην επιδιαιτησία των ΗΠΑ, τόσο οι διαψεύσεις και οι ήττες θα ακολουθούν η μία την άλλη. Τι έκαναν τόσες δεκαετίες οι ΗΠΑ για το δικαίωμα της Ελλάδας στα 12 ν.μ.; Η μονομερής επιδιαιτησία μας καθιστά ευάλωτους στις διακυμάνσεις των σχέσεων ΗΠΑ – Τουρκίας.
Αντίθετα, αν βάλουμε στην εξίσωση και άλλες ισχυρές χώρες, τη Ρωσία, την Κίνα και άλλες, τότε τα περιθώρια ελιγμών για το τουρκικό αντιδραστικό καθεστώς θα στενέψουν. Πέρασε μάλλον απαρατήρητη η δήλωση του Ρώσου πρέσβη στην Ελλάδα, λίγες μέρες πριν τις ευρωεκλογές, ότι η Ρωσία επιδιώκει την ανάπτυξη στρατιωτικο-τεχνικής συνεργασίας με την Ελλάδα. Η δήλωση υποδηλώνει ότι οι σχέσεις Ρωσίας και Τουρκίας κάθε άλλο παρά ανέφελες είναι. Δείχνει τις δυνατότητες που διανοίγονται στην Ελλάδα (αν δεν μένει αγκιστρωμένη στο ΝΑΤΟ) για την υπεράσπιση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, για μια στρατηγική διαφοροποίησης των πηγών εξοπλισμού της, για πολυδιάσταση διπλωματία υπέρ της ειρήνης, τελικά για να μην εξαρτάται μονομερώς από καμιά μεγάλη δύναμη.
Στο κάτω κάτω, γιατί ο ελληνικός λαός να συμμετέχει στη σύγκρουση ΗΠΑ – Τουρκίας για την αναδιανομή των σφαιρών επιρροής στη Μέση Ανατολή και να γίνει για μια ακόμη φορά θύμα των παζαριών τους; Είναι πιο συνετό να ακολουθήσουμε την κινεζική παροιμία: ας κοιτάζουμε τις τίγρεις να μαλώνουν από την πλαγιά του βουνού.

εφημ. ΤΑ ΝΕΑ 20/5/2019

Οι πρόσφατες δηλώσεις του Βρετανού υφυπουργού για θέματα Ευρώπης Σερ Άλαν Ντάνκαν δεν πρέπει να μας εκπλήσσουν. Ακόμη και η μεταγενέστερη, διορθωτική, τοποθέτηση του Υπουργείου Εξωτερικών της Βρετανίας στην πραγματικότητα αφήνει και αυτή μια σκιά σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου. Αλλά για αυτό δεν δικαιολογείται καμία έκπληξη. Η Βρετανία δεν αποτελεί, ούτε αποτέλεσε ποτέ μέρος της λύσης. Αντίθετα, αποτέλεσε και αποτελεί μέρος του προβλήματος. Γνωρίζουμε ότι πρόκειται για την αποικιοκρατική δύναμη, εξαιτίας της οποίας όχι μόνο η Κύπρος αλλά πάρα πολλές περιοχές του πλανήτη γνώρισαν τις βάρβαρες, καταπιεστικές και εκμεταλλευτικές μεθόδους των αποικιοκρατών. Εξάλλου, σε ό,τι αφορά την Κύπρο, μέχρι σήμερα ακόμη ένα μεγάλο τμήμα του Κυπριακού εδάφους (οι τεράστιες βρετανικές στρατιωτικές βάσεις) βρίσκεται ουσιαστικά υπό βρετανική κυριαρχία. Αυτές οι βάσεις ποτέ δεν συνέβαλαν στην άμυνα και στην ασφάλεια της Κύπρου. Το αντίθετο.
Οι δηλώσεις αυτές θα ήταν χρήσιμο να οδηγήσουν σε περαιτέρω σκέψεις για το κυπριακό ζήτημα, τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου αλλά και για άλλα συναφή ζητήματα όπως είναι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Οι αμφισβητήσεις και η επθετικότητα της Τουρκίας αντιμετωπίζονται συχνά από τους ιθύνοντες με ένα μακάριο τρόπο. Θεωρείται δηλαδή ότι η Κύπρος και η Ελλάδα είναι εξασφαλισμένες εφόσον διαθέτουν τη στήριξη των ΗΠΑ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του περιφερειακού άξονα που περιλαμβάνει το Ισραήλ. Στη λογική αυτή, υποθέτω, η κυπριακή κυβέρνηση παρέχει στα γαλλικά πολεμικά πλοία βάση στο Μαρί.
Το πρόβλημα όμως είναι ότι η προσέγιση αυτή είναι εξαιρετικά κοντόφθαλμη, επικίνδυνη για την ειρήνη και τα κυριαρχικά δικαιώματα. Αρνείται να διδαχθεί από τα οδυνηρά συμπεράσματα της ιστορίας, παλαιότερης και πρόσφατης. Υπάρχουν τρία τουλάχιστον κομβικά παραδείγματα. Πρώτο, η οδυνηρή εμπειρία της μικρασιατικής καταστροφής, όταν οι ίδιες περίπου μεγάλες Δυνάμεις έσπρωξαν για τα συμφέροντά τους την Ελλάδα στον πόλεμο για να την εγκαταλείψουν αμέσως μετά όταν ήρθαν σε συμφωνία με την Τουρκία. Δεύτερο, η εισβολή και κατοχή του 40% του κυπριακού εδάφους από την Τουρκία το 1974 με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να παρακολουθούν αμέτοχες, ή ορθότερα συνένοχες, την εισβολή. Τρίτο, τα Ίμια το 1996, όταν οι ΗΠΑ έσπρωξαν την Ελλάδα να αποδεχθεί το γκριζάρισμα περιοχών της κυριαρχίας της.
Ο προσεκτικός μελετητής των σημερινών δηλώσεων και κινήσεων των ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και ΕΕ μπορεί να διακρίνει πίσω από την επιφάνεια, τη λογική των ίσων αποστάσεων και των υπαναχωρήσεων. Τίποτα δεν αποκλείει ότι η ιστορία θα επαναληφθεί, ότι το αλισβερίσι της Τουρκίας με ΗΠΑ και ΕΕ θα δώσει κάποια στιγμή καρπούς. Και τότε ο μεγάλος χαμένος θα είναι τα κυριαρχικά δικαιώματα του ελληνικού και κυπριακού λαού. Γι' αυτό οι δηλώσεις Ντάνκαν ας μας κάνουν σοφότερους. Χρειάζεται επειγόντως αναπροσανατολισμός.