https://www.epohi.gr/article/50602/dhmhtrhs-kaltsonhs-to-diethnes-dikaio-einai-ena-empodio-sta-hgemonika-shedia-ton-hpa

Ο Τραμπ στη δεύτερη θητεία του έχει συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες: Γερουσία, Βουλή των Αντιπροσώπων, Ανώτατο Δικαστήριο, κάτι που δεν είχε στην πρώτη παρότι επέδειξε έναν υπερσυγκεντρωτισμό. Τι δείχνει η κυριαρχία Τραμπ για το πολιτικό σύστημα και τι προοικονομεί για τη διακυβέρνησή του;

Ο Τραμπ θεωρείται ο μεγάλος νικητής των εκλογών: αναδείχθηκε πρώτος, ελέγχει τη Γερουσία, το Κογκρέσο και το Ανώτατο Δικαστήριο. Θέλω να επισημάνω δύο ειδικότερες πλευρές. Η πρώτη είναι ότι ο Τραμπ έφτασε εκεί που έφτασε μόνο και μόνο γιατί συγκεκριμένα κέντρα του μεγάλου κεφαλαίου, με τα αντίστοιχα μέσα ενημέρωσης, τον ανέβασαν στον αφρό. Το δεύτερο είναι ότι ο Τραμπ πήρε δύο εκατομμύρια λιγότερες ψήφους από το 2020. Αυτό δείχνει ότι ο αμερικανικός λαός δεν εμπιστεύεται τον Τραμπ, όπως ούτε τους Δημοκρατικούς, οι οποίοι έχασαν 13 εκατ. ψήφους. Υποβόσκει, στην πραγματικότητα, μια γενικότερη κρίση του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος. Και αυτό σημαίνει ότι κάτω από την επιφάνεια της επικράτησης Τραμπ υπάρχουν διεργασίες που θα εκδηλωθούν αργότερα και βρίσκονται σε αντίρροπη τάση από αυτή που κυριαρχεί σήμερα, δηλαδή την επικράτηση της ακροδεξιάς. Σε σχέση με το πώς θα κυβερνήσει, να θυμίσω την προεκλογική του δέσμευση αστεϊζόμενος ότι θα κυβερνήσει «σαν δικτάτορας». Ήθελε να πει ότι θα κυβερνήσει με έναν τρόπο βαθιά αυταρχικό, που μπορεί να παραβιάζει ακόμα και το σύνταγμα των ΗΠΑ. Εξάλλου η κίνησή του να ανακοινώσει την κυβέρνησή του παρακάμπτοντας την Γερουσία, την οποία μάλιστα ελέγχει, είναι ένας οιωνός.

Η ανακοίνωση των υπουργών της κυβέρνησης Τραμπ σκιαγράφησε αυτή την συγκέντρωση εξουσιών και το φόβο που περιέγραψες. Για παράδειγμα, ετοιμάζεται να καταργήσει το υπουργείο Παιδείας και δίνει υπερεξουσίες στον Μασκ, τον δισεκατομμυριούχο που τον εξέλεξε πρόεδρο.

Ο Έλον Μασκ έγινε υπερυπουργός, αν όχι σκιώδης πρόεδρος. Αυτό δείχνει με ποιον τρόπο η οικονομική ολιγαρχία παίρνει απόλυτα στα χέρια της τις εξελίξεις. Αυτό στην πορεία θα δημιουργήσει πολύ μεγάλες συγκρούσεις, όχι μόνο γιατί θα σημαίνει τη χάραξη μιας βαθιά αντιλαϊκής πολιτικής -τον μέσο Αμερικάνο τον περιμένουν πολύ δύσκολες μέρες- αλλά και γιατί ετοιμάζονται να σαρώσουν τα πάντα, να καταφέρουν την πλήρη εξαΰλωση των κοινωνικών κατακτήσεων του προηγούμενου αιώνα, πολύ πιο πέρα από ότι κατάφεραν μέχρι τώρα οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές.

Έχουμε έναν ακροδεξιό πλανητάρχη, σε μια συγκυρία που η Ακροδεξιά είναι πάνω στο κύμα και εκλέγει κυβερνήσεις σε πολλές χώρες ή έχει επιβάλλει την ατζέντα της σε ευρεία κλίμακα. Ο ακροδεξιός κίνδυνος δεν είναι πια φόβος, είναι πραγματικότητα;

Με αφορμή την εκλογή Τραμπ, θέλω να αναφέρω για το κομματικό σύστημα γενικότερα το πώς έχει μετατοπιστεί σε πιο συντηρητικές και δεξιές κατευθύνσεις. Η σοσιαλδημοκρατία έχει ταυτιστεί με τη νεοφιλελεύθερη ατζέντα. Μάλιστα, υπάρχουν σοσιαλιστικά κόμματα, όπως στην Βρετανία ή την Δανία, που υιοθετούν στοιχεία ρατσιστικού λόγου. Το Κέντρο έχει μετατοπιστεί στη Δεξιά, η Δεξιά παίρνει τουλάχιστον στοιχεία της ακροδεξιάς πολιτικής ή και πρόσωπα, όπως είδαμε στην Ελλάδα. Έχουμε μια συνολική αντιδραστική μετατόπιση, η λειτουργία της οποίας είναι να εξασφαλίσει υπερκέρδη στους λίγους, να εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες, να φέρει τη φτώχεια, να φέρει σε πέρας τους πολέμους αναδιανομής των σφαιρών επιρροής. Ειδικά το τελευταίο θα το δούμε στην προεδρία Τραμπ, γιατί η στρατηγική στις ΗΠΑ ειναι ενιαία, διαφέρει απλώς η τακτική κάθε προέδρου.

Έχουμε δύο πολεμικά μέτωπα ανοιχτά -του Ισραήλ και της Ρωσίας- ποια θεωρείς ότι θα είναι η συμβολή της προεδρίας Τραμπ στην εξέλιξή τους;

Πιθανότατα να επιχειρήσει να τα μαζέψει λίγο. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να καταλάβει ότι ακόμα και μια υπερδύναμη όπως είναι η Αμερική δεν μπορεί να έχει παράλληλα ανοιχτά πολλά μέτωπα, γιατί θα ηττηθεί παντού. Ο βασικός αντίπαλος και φόβος των ΗΠΑ είναι η Κίνα, η οποία έχει διεισδύσει οικονομικά παντού. Οι ΗΠΑ είναι μια φθίνουσα δύναμη, χάνουν συνεχώς έδαφος. Προσπαθούν αξιοποιώντας την στρατιωτική τους υπεροπλία να ανακαταλάβουν το χαμένο οικονομικό έδαφος. Γι’ αυτό και γίνονται ολοένα και πιο επικίνδυνες· υποθάλποντας πολέμους, διεξάγοντας πολέμους δια αντιπροσώπων και πραγματοποιώντας στρατιωτικές επεμβάσεις αυτοτελώς. Θεωρώ όμως ότι αυτός είναι ο δρόμος για την ήττα τους.

Από την τελευταία σύνοδο των BRICS προκύπτει μια στρατηγική στροφή απέναντι στην ηγεμονία των ΗΠΑ και μια προσπάθεια των κρατών μελών (ανάμεσά τους η Κίνα και η Ρωσία) να κερδίσουν σε οικονομικό στάτους, τεχνολογική υπεροχή και στρατιωτική ισχύ. Απειλούνται οι ΗΠΑ από αυτό, που τα προηγούμενα χρόνια κρατούσαν την ομπρέλα των G7; Από την άλλη, βλέπουμε στρατηγικούς εταίρους, όπως η Τουρκία, να αιτούνται να ενταχθούν στην ομάδα των BRICS.

Η ομάδα των BRICS είναι η ανερχόμενη οικονομική συνεργασία. Αν δει κανείς μόνο το ΑΕΠ των χωρών που συμμετέχουν ή τα πληθυσμιακά μεγέθη μπορεί εύκολα να καταλάβει κανείς ότι οι BRICS έχουν ήδη υποσκελίσει το G7. Βέβαια, δεν έχουν την υψηλή ομοιογένεια που έχει το ΝΑΤΟ ή η ΕΕ, παρότι και εκεί υπάρχουν εσωτερικές αντιθέσεις, παρ’ όλα αυτά είναι η ανερχόμενη οικονομική παρουσία στον πλανήτη. Η τακτική τους είναι τέτοια ώστε να διευκολύνουν την αποσκίρτηση των συμμαχιών της άλλης πλευράς. Γι’ αυτό και δεν σηκώνουν την αντιαμερικανική σημαία με ευθύ τρόπο, για να διευκολύνουν χώρες όπως η Τουρκία ή η Σαουδική Αραβία, να αλλάξουν στρατόπεδο ή να πατάνε και στις δύο βάρκες, αποδυναμώνοντας την προσπάθεια των ΗΠΑ και των συμμάχων τους.

Ανάμεσα στις οικονομικές ενώσεις που έχουν φθίνουσα πορεία είναι και η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία είδαμε να υποδέχεται αμήχανα την προεδρία Τραμπ. Θα επηρεαστεί; Με ποιο τρόπο;

Αυτό που συνέβη επί προεδρίας Μπάιντεν, με την ΕΕ να ωθείται στην αντιπαράθεση με την Ρωσία, με όλες τις συνέπειες που έχει αυτό στη γερμανική ιδίως βιομηχανία αλλά και σε βάρος των λαών, θα γίνει τώρα ακόμα πιο έντονο με τον Τραμπ. Τώρα θα απαιτηθεί από την ΕΕ να έρθει σε πιο έντονη αντιπαράθεση με την Κίνα, με ό,τι συνέπειες μπορεί να έχει αυτό ακόμα και για το ευρωπαϊκό κεφάλαιο. Φαίνεται ότι η έτσι κι αλλιώς αντιλαϊκή Ευρωπαϊκή Ένωση πνέει τα λοίσθια και είναι καλό οι λαοί της να το αντιληφθούν όσο πιο έγκαιρα γίνεται, για να μην βυθιστεί αύτανδρο το καράβι.

Διεθνείς συμβάσεις και οργανισμοί, όπως το διεθνές δίκαιο ή ο ΟΗΕ, πνέουν επίσης τα λοίσθια, με τις ΗΠΑ να παίζουν ενεργό ρόλο σε αυτό. Τι να αναμένουμε; Είμαστε εκτιμάς κοντά στο τέλος των ελευθεριών και δικαιωμάτων, έτσι όπως τα ξέρουμε;

Είναι χαρακτηριστική η επιλογή της Ελίζ Στεφανίκ στη θέση της πρέσβειρας των ΗΠΑ στον ΟΗΕ, ένα πρόσωπο βαθιά εχθρικό προς τον ίδιο τον Οργανισμό. Είναι φανερό από τη στάση των ΗΠΑ τις τελευταίες δεκαετίες, και του Τραμπ ιδιαίτερα, ότι ο ΟΗΕ και το διεθνές δίκαιο είναι ένα εμπόδιο στα ηγεμονικά τους σχέδια. Στο τελευταίο μου βιβλίο «Το μέλλον της δημοκρατίας» (εκδόσεις Τόπος) γράφω πως οικοδομείται μπροστά στα μάτια μας μια σιδερόφραχτη δημοκρατία, η οποία θα είναι απολύτως προσχηματική, με συρρίκνωση των ελευθεριών, με παραβίαση των ελευθεριών που είναι συνταγματικά κατοχυρωμένες, με ακραία συγκέντρωση της εξουσίας, με μετατόπιση του κομματικού συστήματος προς τα δεξιά και ακροδεξιά, με στόχο να υποτάσσεται κάθε κοινωνική αντίδραση στις πολιτικές που καθιστούν τους φτωχούς φτωχότερους, τους πλούσιους πλουσιότερους και που εντείνουν την αλόγιστη καταστροφή του περιβάλλοντος.

Σε αυτό το περιβάλλον που περιγράφεις υπάρχει διέξοδος; Να έχουμε ελπίδα;

Είμαι βέβαιος. Το ένστικτο επιβίωσης του ανθρώπου και των λαών μπροστά σε τέτοιες μείζονος κλίμακας απειλές, όπως είναι οι σύγχρονοι πόλεμοι, η βαθιά φτώχεια, η περιβαλλοντική καταστροφή, θα είναι ένας παράγοντας που θα οδηγήσει τους λαούς -δεν ξέρω ποιους, πότε, ούτε πώς- στην αναζήτηση πραγματικών εναλλακτικών λύσεων. Διότι αλλιώς δεν υπάρχει μέλλον. Η πορεία της ανθρωπότητας, αν τη δούμε στο βάθος των χιλιετιών είναι, παρά τις διακυμάνσεις και τις αιματοχυσίες, μια πορεία προόδου: από το σκοτάδι της αμάθειας προς το φως της γνώσης. Οι εμπειρίες των επαναστάσεων, των κινημάτων και των αναζητήσεων του 20ού και του 21^ου αιώνα θα γονιμοποιηθούν, θα ωριμάσουν. Άλλωστε, αυτή είναι και η εκτίμηση της CIA στην έκθεσή της για τον Κόσμο το 2040 αλλά και του ΔΝΤ: θα υπάρξουν κοινωνικές αναταραχές και εξεγέρσεις.

https://www.documentonews.gr/article/eklogiko-systima-stis-topikes-ekloges-poia-dimokratia/

Η πρόθεση της κυβέρνησης να αλλάξει το εκλογικό σύστημα στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές δεν είναι καθόλου τυχαία. Αλλά ούτε και αθώα. Η λεγόμενη ταξινομική ψήφος δεν θα αποδυναμώσει τις συναλλαγές κάτω από το τραπέζι αλλά αντίθετα θα ενδυναμώσει τις κάθε λογής υπόγειες διεργασίες μεταξύ παρατάξεων και υποψηφίων. Το χειρότερο όλων όμως είναι ότι θα εκλέγεται δήμαρχος ή περιφερειάρχης με ποσοστά αρκετά χαμηλότερα του 50%. Δηλαδή θα διοικούνται οι δήμοι και οι περιεφέρειες από τη μειοψηφία, η οποία μάλιστα θα διαθέτει δυσανάλογα περισσότερους συμβούλους σε σχέση με τη δύναμή της.

Επιπλέον, το σχέδιο της κυβέρνησης εξοπλίζει τη δημοτική ή περιφερειακή αρχή με τη δυνατότητα να προκηρύσσει πρόωρες εκλογές πριν τη λήξη της θητείας της. Αυτό σημαίνει ότι θα μπορεί να τις προκηρύξει όταν κρίνει ότι το κλίμα είναι πιο ευνοϊκό για την επανεκλογή της. Αναλογη εμπειρία υπάρχει από τις βουλευτικές εκλογές, όταν οι κυβερνήσεις επικαλούνται προσχηματικά σοβαρό εθνικό θέμα για να προσφύγουν στις κάλπες σε βολική για αυτές χρονική στιγμή.

Αμφισβήτηση της μυστικότητας της ψηφοφορίας

Αλλά πιο σοβαρή και επικίνδυνη είναι η πρόθεση της κυβέρνησης να υιοθετήσει την ηλεκτρονική ψηφοφορία για όποιον εκλογέα το επιθυμεί. Εδώ πρόκειται για παραβίαση της μυστικότητας της ψηφοφορίας. Η ηλεκτρονική ψήφος είναι εν δυνάμει διαβλητή. Δεν αναφέρομαι μόνο στο τεχνικό μέρος της υπόθεσης, δηλαδή ποιός ελέγχει την τεχνική διαδικασία.

Αναφέρομαι κυρίως στο γεγονός ότι η ηλεκτρονική ψηφοφορία, στο βαθμό που σημαίνει κατάργηση της ψήφου με παραβάν σε συγκεκριμένο χώρο, καθιστά τον ψηφοφόρο ευάλωτο σε κάθε είδους πιέσεις, εξαγορά, πελατειακές σχέσεις, εκβιασμούς. Γιατί απλούστατα στην ηλεκτρονική ψηφοφορία, όπως εξάλλου και στην επιστολική ψήφο, δεν μπορεί να είμαστε βέβαιοι ότι ο ψηφοφόρος θα είναι πράγματι μόνος τη στιγμή που θα πατήσει το πλήκτρο στον υπολογιστή ή στο κινητό του τηλέφωνο. Υπάρχει εξάλλου ήδη σχετική αρνητική εμπειρία από τις ηλεκτρονικές εκλογές σε σωματεία και στα πανεπιστήμια, που επιβεβαιώνει αυτούς τους φόβους.

Πρόκειται για παραβίαση της αρχής της μυστικότητας της ψηφοφορίας που κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα. Αυτό δείχνει ότι οι παραβιάσεις του Συντάγματος δεν σταματούν στο άρθρο 16. Διευρύνονται επικίνδυνα. Το Σύνταγμα κουρελιάζεται, μαζί και η δημοκρατία. Αν όντως προχωρήσει και ψηφιστεί μια τέτοια ρύθμιση, θα γίνει ένα σημαντικό βήμα για την φαλκίδευση της έννοιας της δημοκρατίας. Τα όρια μεταξύ δημοκρατικής διαδικασίας και αυταρχικού καθεστώτος θα γίνουν ρευστά, πολύ περισσότερο που είναι βέβαιο ότι η κυβέρνηση θα θελήσει στη συνέχεια να επεκτείνει την ηλεκτρονική ψηφοφορία και στις βουλευτικές εκλογές.

Το μέλλον της δημοκρατίας

Στο πρόσφατο βιβλίο μου, Το μέλλον της δημοκρατίας, που δημοσιεύσαμε μαζί με τον καθηγητή Ερνέστο Ντομίνγκες, διαπιστώνω πως οικοδομείται στην Ελλάδα, στην Ευρώπη αλλά και γενικότερα μια “σιδερόφραχτη δημοκρατία”, όπου οι ελευθερίες συρρικνώνονται, παραβιάζονται, ενισχύονται οι ακροδεξιές νεοφιλελεύθερες πολιτικές, η εξουσία συγκεντρώνεται με ακραίο τρόπο σε λίγα χέρια, οι κοινωνικές κατακτήσεις του προηγούμενου αιώνα εξαϋλώνονται. Πρόκειται για μια προσχηματική δημοκρατία όπου η οικονομική ολιγαρχία κυβερνά με αυταρχικό τρόπο, διευρύνει τις ανισότητες, βυθίζει τους πολλούς στη φτώχεια, στους πολέμους, εντείνει την περιβαλλοντική καταστροφή.

Πώς προσδιορίζεται το πολίτευμα όπου διεξάγονται μεν εκλογές αλλά δεν κυβερνά η πλειοψηφία και όπου η μυστικότητα της ψηφοφορίας παραβιάζεται, δεν είναι άρα στοιχειωδώς ελεύθερη; όπου λίγοι υπερπλούσιοι κατέχουν τα μέσα ενημέρωσης και επηρεάζουν τις πολιτικές, πολιτιστικές πεποιθήσεις των πολιτών; όπου τα δικαιώματα και οι ελευθερίες συρρικνώνονται νομοθετικά διαρκώς αλλά και παραβιάζονται περαιτέρω στην πράξη;

Στο βιβλίο μου που προανέφερα, προτείνω έξι κριτήρια τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμεύουν για την αξιολόγηση της ποιότητας μιας δημοκρατίας. Δημοκρατία υπάρχει:

• όταν (και στο βαθμό που) οι πολίτες εκλέγουν περιοδικά σε συνθήκες ελευθερίας τους αντιπροσώπους τους

• όταν (και στο βαθμό που) οι πολίτες έχουν πραγματική δυνατότητα να ελέγχουν τους αντιπροσώπους τους και μάλιστα να τους ανακαλούν πριν τη λήξη της θητείας τους, αν το κρίνουν απαραίτητο

• όταν (και στο βαθμό που) οι πολίτες συμμετέχουν άμεσα στη λήψη των αποφάσεων μέσα από θεσμούς άμεσης δημοκρατίας

• όταν (και στο βαθμό που) οι πολίτες καθορίζουν τις αποφάσεις τους χωρίς την άμεση ή έμμεση επιρροή των πλούσιων και των πολιτικά ισχυρών

• όταν (και στο βαθμό που) οι πολίτες απολαμβάνουν ατομικών και συλλογικών ελευθεριών

• όταν (και στο βαθμό που) τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ανήκουν σε συσσωματώσεις πολιτών.

Είναι προφανές ότι κατρακυλάμε προς την αντιδημοκρατική βαρβαρότητα. Το ερώτημα είναι για πόσο θα το ανεχόμαστε αυτό.