Cat-1

ΑΡΘΡΑ

ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΙ ΤΟΜΟΙ

ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ



στο Γ. Αυδίκος, Παθογένειες του Συντάγματος και αναθεώρηση, Αθήνα, εκδ. Στοχαστής, 2020,
σελ. 13-15
Το παρόν βιβλίο του Γρηγόρη Αυδίκου αποτελεί καρπό της τρίχρονης μεταδιδακτορικής του έρευνας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, την οποία είχα την ικανοποίηση να επιβλέψω. Ο συγγραφέας με τρόπο συνεκτικό, διεισδυτικό, αυστηρά επιστημονικό αντιμετωπίζει τρία ζητήματα. Πρώτο, αναδεικνύει τις παθογένειες του ισχύοντος Συντάγματος στο φως των ιστορικά δεδομένων χρόνιων προβλημάτων που αναδείχθηκαν στην ελληνική συνταγματική ιστορία. Δεύτερο, παρουσιάζει και αξιολογεί τις σύγχρονες πολιτικές και επιστημονικές προτάσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος. Τρίτο, σε διαλεκτική συνάφεια με τα παραπάνω διατυπώνει τις δικές του προωθητικές προτάσεις.
Η αξία της εργασίας και των προτάσεων του συγγραφέα συνίσταται ιδίως στον ψύχραιμο και βαθιά τεκμηριωμένο τρόπο με τον οποίο εξετάζει το αντικείμενο της έρευνάς του. Ακόμη περισσότερο, έχει σημασία το γεγονός ότι τοποθετείται με σαφήνεια σε ένα κομβικό ερώτημα της εποχής μας: συρρίκνωση ή εμβάθυνση της δημοκρατίας;
Στην ιστορική περίοδο της κρίσης παρακολουθούμε σε παγκόσμιο επίπεδο “πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες”. Ο θάνατος αυτός δεν λαμβάνει απαραίτητα τη μορφή της κατάργησης των εξωτερικών χαρακτηριστικών της δημοκρατίας, με την επιβολή δικτατορικών καθεστώτων. Διακρίνεται όμως ξεκάθαρα η de facto τάση υποβάθμισης της δημοκρατίας, παραγκωνισμού ή και παραβίασης του Συντάγματος ακόμη και η θεσμική υποβάθμιση της δημοκρατίας είτε μέσω συνταγματικών αλλαγών είτε μέσω άλλων, ανάλογου χαρακτήρα νομοθετικών παρεμβάσεων. Τα παραδείγματα αφθονούν τόσο εκτός όσο και εντός της ευρωπαϊκής ηπείρου. Ακόμη και σε δημοκρατίες όπως της Γαλλίας, της Βρετανίας και της Γερμανίας η τάση αυτή είναι πλέον ορατή.
Στο επίπεδο των επιστημονικών προτάσεων που αφορούν στο Σύνταγμα και στη δημοκρατία κυρίαρχος είναι επίσης ο φόβος μπροστά στη δημοκρατία. Οι προτάσεις που κατατίθενται εναρμονίζονται με την τάση συρρίκνωσης της δημοκρατίας, κατατείνουν συνήθως στην αποδυνάμωση της λαϊκής κυριαρχίας ή, στην καλύτερη περίπτωση, διατυπώνουν ανώδυνες μεταβολές.
Το βιβλίο του Γρηγόρη Αυδίκου έχει την τόλμη να αναζητήσει λύσεις όχι στο παρελθόν αλλά στο μέλλον, όχι στην πεπατημένη της ανακύκλωσης χιλιοειπωμένων ιδεών αλλά στην καινοτομία. Αναζητά το αντίδοτο στο φόβο ενώπιον της δημοκρατίας. Η αγωνία που το διακρίνει, συνίσταται στην προσπάθεια εμβάθυνσης και ουσιαστικοποίησης της δημοκρατίας. Αυτό αναδεικνύεται εναργέστερα στις προτάσεις του σε δύο ιδίως άξονες: σε εκείνες που αφορούν στην αναβάθμιση της Βουλής και σε εκείνες που καθιστούν στενώτερο και αποτελεσματικότερο το δεσμό του εκλογικού σώματος με τους αντιπροσώπους του, στον έλεγχο του πρώτου στους δεύτερους.
Σε μια εποχή ακραίων προκλήσεων και κινδύνων -όχι μόνο για την ελληνική κοινωνία αλλά για την ανθρωπότητα-, αποδυνάμωσης των κοινωνικών δικαιωμάτων, όξυνσης των κοινωνικών ανισοτήτων, κλιματικής αλλαγής, ο λόγος και η απόφαση πρέπει να μετατεθεί στην κοινωνία. Από αυτή τη σκοπιά προτάσεις που μπολιάζουν την αντιπροσωπευτική δημοκρατία με ισχυρές ενέσεις άμεσοδημοκρατικών θεσμών μπορούν να της προσδώσουν νέα ποιότητα. Τέτοια είναι και η πρόταση της δυνατότητας ανάκλησης των αντιπροσώπων, που συνδέει με τις πλέον δημοκρατικές αναζητήσεις του σχεδίου Συντάγματος του Ρήγα Φεραίου και της νομοθεσίας της εθνικής αντίστασης.
Βέβαια, όπως αναγνωρίζει ο συγγραφέας, οι συνταγματικές αλλαγές δεν αποτελούν πανάκεια. Μπορούν όμως να βοηθήσουν και να ανοίξουν δρόμους στην αναζήτηση καινοτόμων λύσεων. Σε αυτό τον τόσο αναγκαίο και επίκαιρο συνταγματικό και κοινωνικο-πολιτικό προβληματισμό συμβάλλει ουσιαστικά το βιβλίο του Γρηγόρη Αυδίκου.


ΒΙΒΛΙΑ

ΒΙΝΤΕΟ

ENGLISH EDITION